Θέατρο (Κριτική) – Συμφορά από το πολύ μυαλό

Το σατιρικό για τη ρωσική κοινωνία του 19ου αι. έργο ανεβαίνει σε μια παράσταση προσεγμένη σε κάθε της λεπτομέρεια, από την οποία όμως λείπει το ιδεολογικό εκτόπισμα πέραν της αισθητικής τέρψης.

Μια παράσταση σπάνιας ομορφιάς υπογράφει ο Στάθης Λιβαθινός στο μάλλον άγνωστο έργο του 1820, το μοναδικό που έγραψε ο διπλωμάτης Αλεξάντρ Γκριμπογέντοφ και έχει ανέβει μόλις μία φορά στη χώρα μας, τριάντα πέντε χρόνια πριν, από τον Λευτέρη Βογιατζή στο ίδιο θέατρο. Μέσα από ένα ματαιωμένο love story, ο Γκριμπογέντοφ σατιρίζει την κοινωνία της εποχής του: στο επίκεντρο, βρίσκεται η επιστροφή ενός φλογερού, ασυμβίβαστου νέου, του Τσάτσκι, στη Μόσχα, όπου βρίσκει την άλλοτε αγαπημένη του, Σοφία, να ερωτοτροπεί με έναν άνθρωπο αμφίβολης ηθικής ποιότητας, τον Μολτσάλιν, ενώ ο πατέρας της, Φάμουσοφ, επιδιώκει το γάμο της με έναν γελοίο συνταγματάρχη. Δίπλα τους, ξεδιπλώνεται ένα γλαφυρό μωσαϊκό της ρωσικής κοινωνίας, που αποτελείται από πρόσωπα υποκριτικά, υπερφίαλα, μεγαλοπιασμένα, τα οποία ο Τσάτσκι ξεμπροστιάζει με την πρώτη ευκαιρία, καταλήγοντας μισητός και ανεπιθύμητος.

Ο Στάθης Λιβαθινός ανεβάζει με περισσή φροντίδα αυτό το πικρό έργο –μια μελαγχολική σάτιρα με υποφώσκουσα δραματικότητα–, σε μια παράσταση καλοπαιγμένη, προσεγμένη στη λεπτομέρειά της, χάρμα οφθαλμών. Συντελεί σε αυτή την αίσθηση η εξαιρετική ενδυματολογική δουλειά της Ελένης Μανωλοπούλου, όπως και το σκηνικό της, που εκμεταλλεύεται κάθε σπιθαμή του –περιορισμένου– χώρου και χρησιμοποιεί ως κεντρικό μοτίβο ένα ρολόι, πάνω στους δείκτες του οποίου εκτυλίσσεται μεγάλο μέρος της δράσης˙ άλλωστε, πρόκειται για ένα έργο που μιλάει, με έναν τρόπο, για το χρόνο: για την πρόοδο και τη συντήρηση, καθώς και για το αναπόφευκτο των αλλαγών. Η έμμετρη, νέα μετάφραση της Έλσας Ανδριανού δίνει ωραίο τόνο, όπως και η διαρκώς παρούσα μουσική του Δημήτρη Μαραμή, πότε εκτελεσμένη με όργανα και πότε φωνητικά α καπέλα από τους ηθοποιούς, οι οποίοι γεμίζουν τη σκηνή με δευτερεύουσες δράσεις που ενισχύουν τη θεατρικότητα.

Οι ερμηνείες είναι απολαυστικές, συλλαμβάνουν με ευστοχία τη, χρωματισμένη με σαρκαστικές πινελιές, ανθρώπινη τοιχογραφία που έχει συνθέσει ο συγγραφέας – ειδικά αυτή της Ιωάννας Κολλιοπούλου, που κεντάει πόντο πόντο το ρόλο της Σοφίας και υπονομεύει το χαριτωμένο του περίβλημα με υπόγεια “ροκ” διάθεση, αλλά και του Νέστορα Κοψιδά (Φάμουσοφ), του Ερρίκου Μηλιάρη (Μολτσάλιν) και της Αθανασίας Κουρκάκη (Νατάλια). Και βέβαια ξεχωρίζει ένα πολύ καλό ντεμπούτο: η πάλλουσα, στιβαρή και σίγουρη παρουσία του Δημήτρη Φιλιππίδη στο ρόλο του Τσάτσκι, του “επαναστατημένου” νέου που ξεγυμνώνει την υποκριτική υπόσταση των συμπολιτών του. Μένει όμως ως επίγευση το ερώτημα: Μια αποχαυνωμένη κοινωνία πριν τη δίνη σαρωτικών αλλαγών και ένας φλογισμένος αντιήρωας δεν θα έπρεπε να είναι το κέντρο βάρους μιας παράστασης που θα μας αφορούσε και πέρα από το επίπεδο της καλαισθησίας; Το έργο έχει το υπόστρωμα για να μιλήσει αμεσότερα, χωρίς να εξαναγκαστεί σε εκσυγχρονισμό, όμως στη σκηνή απολαμβάνουμε περισσότερο έναν πανέμορφο πίνακα εν ζωή παρά μια ιδεολογικά φορτισμένη παράσταση.

06.01.2022, Καράογλου Τώνια «Θέατρο (Κριτική) – Συμφορά από το πολύ μυαλό», Αθηνόραμα

 

Για το link πατήστε εδώ