Στάθης Λιβαθινός: «Στην τέχνη πουλάμε αέρα»

Ο Στάθης Λιβαθινός, σκηνοθέτησε το έργο του Μάμετ «Οικόπεδα Με Θέα» και, με αυτή την αφορμή, μας μίλησε για τους «αεριτζήδες καλλιτέχνες» και «την τέχνη που δεν αλλάζει τη ζωή».

Πόσο ανεπηρέαστος μπορεί να μείνει ένας σκηνοθέτης από την επιτυχημένη κινηματογραφική πορεία του έργου που ανεβάζει;
Το κινηματογραφικό έργο, ευτυχώς, δεν το έχω δει γιατί ο κινηματογράφος με την τεράστια δύναμη της εικόνας επηρεάζει καθοριστικά την ψυχή ενός ανθρώπου. Σ’ ένα τόσο σημαντικό και καλογραμμένο έργο, έχεις να πεις πολλά. Και καλύτερα να τα πεις ελεύθερος και ανεπηρέαστος. Το θέατρο και ο κινηματογράφος, εξάλλου, είναι δυο εντελώς διαφορετικές γλώσσες. Έπειτα, στην κινηματογραφική μεταφορά του έργου, απ’ όσο ξέρω, έχει κοπεί πολύ κείμενο κι έχουν γίνει τροποποιήσεις. Εμείς το μεταφέραμε ως έχει, δεν αλλάξαμε ούτε μια λέξη κι οι θεατές θα έχουν την ευκαιρία να δουν ποιο είναι το πραγματικό έργο του Μάμετ.

Ποιο το στοιχείο του έργου που σας κέντρισε ιδιαίτερα το ενδιαφέρον;
Το γεγονός ότι ο Μάμετ ασχολείται με περιπτώσεις πολύ μικρών ανθρώπων μες στη ζωή. Σε σχέση, ας πούμε, με το ύψος των δίδυμων πύργων που είχαν κάποτε οι Αμερικανοί, οι δυο ήρωες είναι πολύ μικροί. Τα πάθη τους, όμως, και τα λάθη που κάνουν καθώς και τα εγκλήματα που πληρώνουν είναι πολύ πιο μεγάλα.

Πως νιώθετε για τη συνεργασία σας με επτά εκλεκτούς ηθοποιούς;
Ένα θεατρικό έργο και μια παράσταση είναι πάντα μια αφορμή για συνάντηση ανθρώπων και, από κει και πέρα, αρχίζει μια περιπέτεια με όλα τα καλά και τα κακά της. Αυτό για μένα είναι πολλές φορές πιο σημαντικό από το πώς θα φανεί μια σκηνή του Μάμετ ή από την επιτυχία της παράστασης. Το γεγονός, δηλαδή, ότι επτά άνθρωποι κι ένας εγώ οκτώ συναντιόμαστε και πρέπει να μιλήσουμε μια κοινή γλώσσα. Το κάνουμε για να υπηρετήσουμε την παράσταση ή έχουμε την ανάγκη να το κάνουμε με αφορμή αυτή; Για μένα αυτό θα παραμείνει ένα αίνιγμα.

Τι σας δυσκόλεψε περισσότερο σε αυτή την παράσταση;
Όλα είναι δύσκολα στο θέατρο και όλα είναι απλά. Χρειάζεται σύνθετο υποκριτικό κώδικα ο Μάμετ. Είναι παραπλανητικά εύκολος ο τρόπος που γράφει. Είναι άμεσος και καθημερινός, αλλά ταυτόχρονα ζητάει από τον ηθοποιό να φανταστεί πάρα πολλά στοιχεία για το ρόλο του και να επικοινωνήσει απίστευτα καλά με το συμπρωταγωνιστή του.

Τι αντιστοιχίες βρίσκετε σε αυτό το έργο με την Ελλάδα του σήμερα και τους ανθρώπους της;
Πολλά κοινά στοιχεία βρήκαμε, αλλά δεν ήταν αυτό που μας απασχολούσε πιο πολύ. Γιατί, όταν ζωντανέψουν κάποιοι άνθρωποι-ρόλοι, γίνονται διεθνείς. Η Ελλάδα πάντως έχει μια αεριτζίδικη πλευρά και οι ήρωες αυτοί πουλάνε αέρα, πουλάνε κάτι που δεν είδανε ποτέ. Αυτό δεν είναι κακό. Και στην τέχνη πουλάμε αέρα. Δεν είναι τυχαίο αυτό που σας λέω. Πιστεύω ότι ο Μάμετ μιλάει αλληγορικά και για τους ανθρώπους του θεάτρου μέσω των πωλητών του. Αυτοί οι αεριτζήδες και οι μικροαπατεώνες θα μπορούσαν να είναι καλλιτέχνες. Δεν είναι τίποτα άλλο παρά αέρας το θέατρο. Το παρουσιάζεις για δύο ώρες στη σκηνή και μετά εξαφανίζεται, δεν υπάρχει πια. Και, βεβαίως, δεν είναι χρήσιμο για τη ζωή. Κανένας άνθρωπος, δηλαδή, δεν άλλαξε τη ζωή του χειροπιαστά επειδή διάβασε ένα καλό μυθιστόρημα ή είδε μια καλή παράσταση. Η ζωή μέσα από την τέχνη αλλάζει με τρόπους πολύ πιο έμμεσους αλλά ταυτόχρονα και πιο ουσιαστικούς, κατά τη γνώμη μου.

Κατσούνα Βιργινία «Στάθης Λιβαθινός: Στην τέχνη πουλάμε αέρα», Μετρό-Επί Σκηνής.