Σκηνοθετεί το έργο «Εχθροί» για το ΚΘΒΕ και μιλά γι’ αυτό αλλά και τη θητεία του στο Εθνικό Θέατρο
Συνέντευξη στη Κυριακή Τσολάκη

«Όταν τελειώνει μία περιπέτεια αρχίζει μία άλλη», λέει στη «ΜτΚ» ο γνωστός σκηνοθέτης Στάθης Λιβαθινός. Τον βρίσκουμε την ώρα που ετοιμάζει τις αποσκευές του για Αθήνα, αφού το «ταξίδι» της προετοιμασίας της παράστασης «Εχθροί» που σκηνοθετεί για το ΚΘΒΕ έχει ολοκληρωθεί με την πρεμιέρα της παραγωγής ανήμερα της εθνικής επετείου της 25ης Μαρτίου.

Τώρα αρχίζει η άλλη «περιπλάνηση», αυτή της παρουσίασης του έργου στο κοινό, γι’ αυτό και η ατάκα του πρώην καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου. Ο ίδιος όμως θα ανεβαίνει πολύ συχνά στη Θεσσαλονίκη για να παρακολουθεί την εξέλιξη της παράστασης, όπως προσθέτει.

Το κείμενο, που είναι επίσης σε δική του δραματουργική επεξεργασία συνιστά ένα μυθιστόρημα του νομπελίστα συγγραφέα Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ σε διασκευή Ρόι Χεν. Κεντρικός ήρωας ο εβραϊκής καταγωγής Χέρμαν Μπρόντερ, που έχοντας διασωθεί από το Ολοκαύτωμα ζει στη Νέα Υόρκη, λίγα χρόνια μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι μνήμες της καταδίωξης τον αναγκάζουν να επιβιώνει στη σκιά, προστατεύοντας διαρκώς τα ίχνη του. «Ο Σίνγκερ είναι στο πάνθεον των τεράστιων συγγραφέων του 20ού αιώνα. Το μυθιστόρημά του αυτό είναι εξαντλημένο σχεδόν σε όλες τις γλώσσες που έχει κυκλοφορήσει. Θεωρώ ότι ένα από τα γοητευτικότερα στοιχεία του κειμένου είναι η περιπέτεια αυτού του δυστυχισμένου ανθρώπου ανάμεσα σε ανεκπλήρωτες αγάπες, ανεκπλήρωτους έρωτες, κατεστραμμένες ζωές. Ζει ένα είδος δεύτερου Άουσβιτς, μετά το θηριώδες πρώτο, μετά από αυτή την ανθρώπινη κτηνωδία που γνώρισε ο αιώνας στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Πρόκειται για ένα δεύτερο ανοιχτό τραύμα το οποίο είναι μία τεράστια δοκιμασία, επειδή ο έρωτας δεν κάνει διακρίσεις, ούτε η αγάπη και η συνύπαρξη του άντρα με τη γυναίκα. Δεδομένης της πίστης και της αντοχής της γυναίκας η περιπέτεια αυτού του ανθρώπου γίνεται ακόμη πιο επώδυνη, επίπονη, ενδιαφέρουσα και περιπετειώδης», τονίζει ο Στάθης Λιβαθινός.

«Η ζωή είναι πρωταγωνίστρια στα μεγάλα μυθιστορήματα»

Παντρεμένος με την Πολωνή υπηρέτριά του που τον έσωσε, ο Χέρμαν διατηρεί σχέση με τη Μάσα, με την οποία είναι ερωτευμένος, ενώ τα πράγματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο όταν εμφανίζεται στην πόλη και η Ταμάρα, η πρώην γυναίκα του, που τη θεωρούσε νεκρή. «Οι τρεις γυναικείες φυσιογνωμίες έχουν τεράστια δυναμική. Το ότι επιμένουν σε έναν άνδρα δεν σημαίνει ότι αυτός είναι το πρότυπο ή ο ιδανικός. Σημαίνει ότι η ζωή, που θεωρώ ότι είναι πρωταγωνίστρια στα μεγάλα μυθιστορήματα, τις έριξε πάνω σε αυτόν με διαφορετικούς τρόπους. Η λογοτεχνία και η τέχνη δεν ασχολούνται με τις ομαλές περιπτώσεις της αποκλειστικότητας και της ιδανικής αμερικάνικης οικογένειας που έτσι και αλλιώς δεν υπάρχει. Ασχολείται με τις παραδοξότητες και με αυτό το απίστευτο πράγμα που λέγεται ζωή», επισημαίνει ο σκηνοθέτης.

Εξάλλου, ένας από τους λόγους που επέλεξε το έργο είναι ότι αποτελεί έναν ύμνο στη γυναίκα σε όλες τις υποστάσεις της. «Στη γυναίκα που ζητάει, απαιτεί, διεκδικεί, γεννάει, αγαπάει, δίνεται, προσφέρεται, εκδικείται… Ο ίδιος ο Σίνγκερ λάτρευε τη γυναίκα, την πρόσεχε, την παρακολουθούσε, τη γνώριζε και γράφει συνεχώς για αυτήν. Αυτό είναι κάτι που με ενθουσιάζει», σημειώνει ο Στάθης Λιβαθινός.

Άλλος ένας λόγος ήταν η επαφή του έργου με την ιστορία της Θεσσαλονίκης. «Δεν με ενδιέφερε να είναι απλώς ένα καλό έργο, αλλά ήθελα να αγγίξω κάτι που να σχετίζεται με τη Θεσσαλονίκη. Νομίζω ότι με έναν τρόπο πέσαμε διάνα σε αυτό. Η ιστορία της εβραϊκής κοινότητας εδώ είναι τεράστια, όπως και η τραγωδία της».

Αρχίζει να σκηνοθετεί μία παράσταση συνήθως με μία πολύ απλή φιλοδοξία, η οποία πολλές φορές αποδεικνύεται πάρα πολύ δύσκολη: το να πει κανείς την ιστορία. «Βασικός οδηγός και προϋπόθεση της συγκεκριμένης ιστορίας είναι να παρακολουθήσουμε τη μοίρα του Χέρμαν. Το έργο είναι γεμάτο εναλλαγές, εκπλήξεις, ανατροπές, από έναν άνθρωπο ο οποίος δεν έχει μόνο τρεις γυναίκες αλλά και μία πολύ ιδιαίτερη σχέση με τον Θεό, όπως και όλος ο εβραϊκός λαός που δοκιμάστηκε. Ο Χέρμαν είναι ένα άτομο με συνείδηση, συναισθήματα και δειλία. Εδώ που τα λέμε, με μία γυναίκα δεν μπορείς να αντεπεξέλθεις εύκολα, πόσο μάλλον με τρεις. Παρακολουθούμε την εξέλιξη της ιστορίας του μέχρι να εξαφανιστεί», τονίζει ο σκηνοθέτης.

«Άφησα πίσω μου πολλές υποδομές»

Η τελευταία σκηνοθεσία του ίδιου στο ΚΘΒΕ ήταν το 2019 με τον Βασιλιά Λιρ του Ουίλιαμ Σέξπιρ. Γνωρίζει όμως πολύ καλά τον συγκεκριμένο θεατρικό οργανισμό. «Όλα τα κρατικά θέατρα χρειάζονται τεράστιες αλλαγές γιατί διαθέτουν ένα πολύ καλό δυναμικό και πρέπει και να εκσυγχρονίζονται και να αλλάζουν και να προχωρούν. Αυτή τη στιγμή το θέατρο έχει νομίζω έναν εξαιρετικό νέο διευθυντή. Πιστεύω σε αυτόν και για αυτό τον λόγο ήρθα», γνωστοποιεί.

Ας μην ξεχνάμε όμως ότι ξέρει καλά και το Εθνικό Θέατρο. «Τώρα δεν ασχολούμαι, δεν παρακολουθώ τον οργανισμό. Άρα δεν μπορώ να εκφέρω άποψη για το παρόν έργο. Εξαιρώ τη μαύρη σελίδα που ακολούθησε τη θητεία μου. Νομίζω ότι άφησα πίσω μου πολλές υποδομές και πάρα πολλές εξελίξιμες πρωτοβουλίες και ότι υπάρχει υλικό για έναν νέο διευθυντή να τις αξιοποιήσει και να τις προχωρήσει. Τώρα είναι η αρχή σχεδόν της θητείας του επόμενου και δεν θα ήθελα ούτε θα μπορούσα να εκφέρω κρίσεις κάποιου είδους», καταλήγει ο κ. Λιβαθινός.

02.04.2023 Τσολάκη Κυριακή «Στάθης Λιβαθινός: Η λογοτεχνία και η τέχνη δεν ασχολούνται με τις ομαλές περιπτώσεις», Μακεδονία

Για το link πατήστε εδώ