Ο Στάθης Λιβαθινός το Σαββατοκύριακο βρίσκεται με το ομηρικό έπος στην ολλανδική κρατική σκηνή

Ο Στάθης Λιβαθινός άνοιξε τα φτερά με την ξαναδουλεμένη, συμπυκνωμένη («θα μπορούσα να τη δούλευα όλη μου τη ζωή», όπως λέει) «Ιλιάδα» του. Και «ταξίδεψε» το ομηρικό έπος έως το Άμστερνταμ.

«Η φωνή μας μπορεί να είναι αδύναμη ενάντια στη βία του ναζισμού, αλλά δεν είναι δειλή», έλεγε στη σκηνή της Πειραιώς 260, ενώ είχε ολοκληρωθεί η «Ιλιάδα», αμέσως μετά τη δολοφονία του Π. Φύσσα, ο Στάθης Λιβαθινός. Και το θέατρο σηκωνόταν… όρθιο χειροκροτώντας.

Αύριο και την Κυριακή η παράσταση-άθλος που παρουσιάστηκε στη φεστιβαλική Πειραιώς 260, και όπως εξομολογείται ο σκηνοθέτης «δεν πήρε τη θέση που της άξιζε», παρ’ ότι το κοινό την τίμησε δεόντως, παρουσιάζεται στο Εθνικό Θέατρο Stadsschouwburg, έπειτα από απόφαση της καλλιτεχνικής διεύθυνσής του. Και οι δύο βραδιές είναι sold out.

Ουδείς προφήτης στον τόπο του…
Κάθε φορά πρέπει να γινόμαστε καλύτεροι, αλλά κάποιοι με εμένα είναι από πολύ έως υπερβολικά αυστηροί.

Χρειάζεστε άλλη δικαίωση από το γεγονός ότι ήρθαν οι Ολλανδοί, την είδαν την παράσταση και χωρίς δεύτερη κουβέντα τη μετακάλεσαν;
Αυτό ήταν μια τεράστια τιμή, απίστευτη χαρά, γιατί εμείς ως χώρα γενικά δεν έχουμε τέτοια πολιτιστική πολιτική. Μάλιστα, μοιάζει να προσπαθούμε να καταστρέψουμε ο ένας τον άλλον. Οι Ολλανδοί, επειδή άκουσαν για την παράσταση, ήρθανε σε μια μέρα, για μία μόνο μέρα, την είδαν και φύγανε για το αεροδρόμιο την ίδια βραδιά. Όλοι μας θέλουμε να κάνουμε κάτι σημαντικό. Πραγματικά χαίρεσαι που νέα παιδιά, όπως πρόσφατα ο Αβρανάς, τιμούνται με διεθνή βραβεία. Δεν τον έχω γνωρίσει, δεν τον έχω συναντήσει ποτέ. Αλλά είμαι πολύ χαρούμενος και ζηλεύω με λευκή ζήλια – όχι με μαύρη. Λοιπόν, όλοι μας θέλουμε να φέρουμε κάτι στον τόπο μας. Είμαστε, με αυτή την έννοια, πατριωτικά ματαιόδοξοι και ρομαντικοί. Θα ήθελα, δηλαδή, πάρα πολύ να μιλήσω για τη χώρα μου σε μια άλλη χώρα. Γιατί η “Ιλιάδα” αυτή τη στιγμή μιλά για εμάς στη δική μας γλώσσα, χωρίς ίχνος πατριωτισμού. Είναι μια κριτική, σαρκαστική ματιά σε πολλά πράγματα. Επειδή προέκυψε και το ζήτημα της κατάργησης των Αρχαίων Ελληνικών, θα έλεγα και η “Ιλιάδα” έτσι που διδάσκεται καλύτερα να μη διδασκόταν. Δηλαδή, προτιμώ να γράψω απ’ έξω “ελληνική Μαχαμπαράτα”. Ξέρετε πόσοι άνθρωποι είναι λίγο αμήχανοι στην αρχή της παράστασης επειδή ακούνε δύο άνδρες να μαλώνουν για μία γυναίκα; Και αναρωτιούνται σοβαρά: “Ο Όμηρος το έγραψε αυτό;”. Εξαρτάται πώς προσεγγίζεις ένα θέμα.

Τι εννοείτε;
Το να πετάξεις τα Αρχαία Ελληνικά στα σκουπίδια δεν νομίζω ότι θα μας προσφέρει κάτι, γιατί σίγουρα κάτι χειρότερο θα μπει στη θέση του. Τα Αρχαία είναι ποίηση, φιλοσοφία, όχι μόνο γραμματική και συντακτικό.

Ενώ οι πόρτες έξω ανοίγουν, στην Ελλάδα οι πόρτες κλείνουν. Ήσασταν φαβορί για τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου. Συγχρόνως, το όνομά σας ακούστηκε και για τη δραματική σχολή του. Θα αναλαμβάνετε τον τομέα σκηνοθεσίας. Δεν συνέβη τίποτα.
Όταν κλείνει μια πόρτα στη ζωή ανοίγει μια άλλη. Ναι, ήμουν κι εγώ υποψήφιος για το Εθνικό. Θέλω ο άνθρωπος που τώρα είναι επικεφαλής να πετύχει και αν κάποια στιγμή η χώρα μας προχωρήσει και γίνει μια πολιτισμένη χώρα οι θέσεις αυτές να προκηρύσσονται και να γίνεται διάλογος και ανταλλαγή απόψεων. Και να καταλάβουμε επιτέλους τι ζητά μια χώρα από το Εθνικό της Θέατρο, ποιο είναι το καταστατικό που πρέπει να ακολουθήσει κανείς.

Στενοχωρηθήκατε που δεν αναλάβατε το Εθνικό;
Για λίγα λεπτά ίσως. Αλλά κάπου το περίμενα κιόλας. Για κάποια πράγματα καταλαβαίνω ότι στη χώρα μας πρέπει να σφίξεις κάποια χέρια και να πεις κάποια λόγια. Το κατανοώ, απλώς δεν μπορώ να το κάνω. Εντάξει, καθένας κινείται σε αυτή τη ζωή όπως μπορεί. Η στενοχώρια κράτησε ελάχιστα λεπτά. Δεν έχω πικρίες. Η ζωή ξέρει. Η μοίρα ξέρει. Στην “Ιλιάδα” η μοίρα είναι πιο ισχυρή και από τον Δία. Δεν παύει κανείς να είναι καλλιτέχνης αν δεν πάρει μια θέση. Άλλωστε, εγώ δεν αγωνίστηκα για κάτι τέτοιο. Αλλά νιώθω πάρα πολύ καλά με αυτό που είμαι τώρα. Πιστεύω θα βρεθεί κάποια στιγμή η ευκαιρία για να προσφέρω κι εγώ στον τόπο μου.

Σας φοβούνται;
Εγώ μόνο τη δουλειά μου προσπαθώ να κάνω. Πουθενά αλλού, εκτός από το θέατρο, δεν θα με βρει κάποιος χωμένο. Συνήθως φοβάται αυτός που απειλείται. Εγώ ποιον απειλώ; Στην Ελλάδα το κύριο πρόβλημα είναι ότι υπάρχει ένα στρίμωγμα. Δεν είμαστε Ρωσία ή Γερμανία, με 30 ακαδημαϊκά θέατρα. Έχουμε δύο κρατικά θέατρα που η επιχορήγησή τους και οι δυνατότητές τους συρρικνώνονται. Και τα ΔΗΠΕΘΕ πάνε για κλείσιμο…

Ακούστηκε το ενδεχόμενο να γίνει στέγη σας το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, στο οποίο μάλιστα θα ανεβάσετε την «Όπερα της Πεντάρας».
Ναι, αυτή ήταν μια πρόταση που έκανα στον Τάκη Τζαμαργιά, με τον οποίο έχουμε φιλία και αμοιβαία εκτίμηση.

Το σενάριο της νέας στέγης έχει βάση;
Δεν επιδιώκω για να βρω νέα στέγη εκεί. Είναι μια πρόταση του Τάκη να συνεχίσουμε τις παραστάσεις της “Ιλιάδας” κατ’ αρχάς. Και ίσως κάνουμε ακόμη μία παραγωγή, αφού συμφωνήσουμε σε όλα τα διαδικαστικά, που θα είναι η “Όπερα της Πεντάρας”. Ένα έργο που αγαπώ. Δεν έχω ανεβάσει ξανά Μπρεχτ.

Οι «Βρικόλακες» του Ίψεν είναι η νέα σκηνοθεσία του Στ. Λιβαθινού στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας (πρεμιέρα 29 Νοεμβρίου). «Το Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας είναι το σπίτι μου, αν και φυσικά δεν μπορώ να στεγάσω περισσότερους ηθοποιούς. Αλλά η Μπέτυ και ο Βασίλης είναι συγγενείς. Και ο φετινός θίασός του είναι ελπίδες του θεάτρου μας. Το έργο τώρα το ανακαλύπτω, γιατί όλοι το ξέρουμε θεωρητικά. Αλλά αν δεν πιάσουμε αυτό το ελβετικό ρολόι στο χέρι δεν μπορούμε να το γνωρίσουμε πραγματικά. Με τη νέα μετάφραση του Δεπάστα προτείνουμε πάντως μια εντελώς νέα ματιά».

04.10.2013, Κλεφτόγιαννη Ιωάννα «Sold out η «Ιλιάδα» στο Άμστερνταμ», Ελευθεροτυπία

Για το link πατήστε εδώ