Το έργο

Ήταν μια φορά ένας βασιλιάς, ο Λιρ. Που όταν γέρασε αποφάσισε να μοιράσει το βασίλειό του στις κόρες του. Τις ρώτησε όμως πια τον αγαπάει περισσότερο. Οι δύο μεγαλύτερες, η Γονερίλη και η Ρεγάνη, εξαντλήθηκαν σε λόγια μεγάλα και κολακείες. Η μικρή, η Κορντέλια, απάντησε τίμια και μετρημένα. Ο Λιρ δεν το εκτίμησε. Έδωσε το μερίδιό της στις άλλες δύο με τον όρο να τον φιλοξενούν εναλλάξ και παρέδωσε τη Κορντέλια στο Βασιλιά της Γαλλίας που την είχε ζητήσει σε γάμο και δέχτηκε να την πάρει χωρίς προίκα. Ο πιστός Κόμης του Κεντ ξεσηκώθηκε μπροστά στην αδικία και ο Λιρ τον έδιωξε. Σύντομα, όμως, οι δύο «καλές» κόρες αποκάλυψαν τον πραγματικό εαυτό τους: ο Λιρ πεταμένος και πληγωμένος, θα βρεθεί, άστεγος και πένης, να περιπλανιέται στις ερημιές με μόνους συντρόφους τον γελωτοποιό του και τον Κεντ που γύρισε κοντά του μεταμφιεσμένος σε υπηρέτη. Παράλληλα, ένας άλλος πιστός του Λιρ, ο Κόμης του Γκλόστερ, έπεσε αφελώς θύμα πλεκτάνης του νόθου γιου του Έντμοντ κατά του αδελφού του Έντγκαρ, νόμιμου γιου του Γκλόστερ, για να κληρονομήσει τον πατέρα τους. Ο Έντγκαρ το σκάει μεταμφιεσμένος σε τρελό ζητιάνο και σμίγει με την αξιολύπητη συντροφιά του Λιρ. Η τύχη θα φέρει μαζί τους και τον ίδιο τον Γκλόστερ. Που ο Δούκας της Κορνουάλης, ο άντρας της Ρεγάνης, τον τύφλωσε μετά από προδοσία του Έντμοντ. Η Κορντέλια και τα στρατεύματα της σωτηρίας από τη Γαλλία θα φτάσουν αργά. Ο Λιρ, που τα μυαλά του σάλεψαν από την απόγνωση, θα συνέλθει και θα προλάβει να αγκαλιάσει αυτή που τον αγαπούσε «όσο έπρεπε» αλλά θα πεθάνουν και οι δυο τους. Όπως και οι άλλες δύο κόρες, ο Γκλόστερ, ο Δούκας της Κορνουάλης, ο Έντμοντ… Και θα μείνουν μόνο ο Έντγαρ, ο Κεντ και ο Δούκας του Όλμπανι – ο σύζυγος της Γονερίλης ο οποίος είδε έγκαιρα την αλήθεια – που «πρέπει να αντέξουν τη θλίψη του άρρωστου καιρού τους». Οι καιροί όμως καθόλου δεν έχουν αλλάξει… Γι’ αυτό ο «Βασιλιάς Λιρ» (1603-1606) είναι σημερινός και αυριανός –κάποιες στιγμές ηχεί σαν Μπέκετ. Ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ άφησε το σπουδαιότερο, μετά τον «Άμλετ» του και ορισμένες αρχαίες τραγωδίες, θεατρικό έργο που γράφτηκε ποτέ: ένα απόλυτο λαϊκό παραμύθι, πολυπλόκαμο, που στην ουσία δεν είναι παρά μία υπαρξιακή πραγματεία. Ένα κείμενο παλλόμενο, βαθύτατα ανθρώπινο για τη ματαιότητα της απληστίας, τη δύναμη της βίας και της αχαριστίας, τη μικρότητα των ανθρώπινων σχέσεων αλλά και τη μεγαλοσύνη της αγάπης και της συγχώρεσης.

Η παράσταση

Ο Στάθης Λιβαθινός άδραξε αποφασιστικά την έξοχη μετάφραση του Διονύση Καψάλη και με την αποφασιστική συμβολή του Θοδωρή Αμπαζή και των μουσικών του που εκτελούνται ζωντανά, της κίνησης που δίδαξε ο Νικολάι Κάρποφ, των ευέλικτων σκηνικών – κάτι σαν επιστρώσεις που έχουν δημιουργήσει πάνω στο έργο οι αιώνες οι οποίοι έχουν μεσολαβήσει – της Ελένης Μανωλοπούλου και των κοστουμιών της και των φωτισμών του Αλέκου Αναστασίου οργάνωσε με τόλμη αλλά και με γνώση και μέτρο μια ηφαιστειακή έκρηξη. Η παράστασή του εκρήγνυται πάνω από ένα μαύρο κρατήρα που καταπίνει τα πάντα. Και σε συμπαρασύρει στο σαιξπηρικό σύμπαν με το ροκ αλλά όχι επιπόλαια σχεδιασμένο περίβλημά της και με μικρές, διακριτικές, αναφορές της στο ελληνικό σήμερα. Ένα σύμπαν βίαιο, άγριο, πουν το διαπερνούν σκηνές υπέρτατης συγκίνησης, όπως όταν ο Λιρ φέρνει το δάκρυ της Κορντέλιας με το ακροδάχτυλό του στη γλώσσα για να το γευτεί.

Οι ηθοποιοί

Ο σκηνοθέτης ενέπνευσε το πλήθος των νέων, κυρίως, ηθοποιών του και συγκρότησε ένα σφριγηλό, εξαιρετικής ομοιογένειας και εκρηκτικής ενέργειας σύνολο. Κι ας διακρίνονται επιμέρους απειρίες και αδυναμίες. Τιμώντας όλους ξεχωρίζω τον Ευθύμη Παππά, τον Στέλιο Ανδρονίκου και, κυρίως, τον Μελέτη Ηλία που πλάθει έναν Κεντ αξιομνημόνευτα επιβλητικό. Ο Νικήτας, Τσακίρογλου από τους ελάχιστους γκραν ρολίστες που διαθέτουμε, πλάθει έναν συγκλονιστικό Λιρ: με μέγεθος και κύρος στη δύναμή του, με βαθιά ανθρωπιά στην αδυναμία του. Ένας ρόλος που σημαδεύει την πορεία του. Η κραυγή του στο τέλος, πάνω από τα συσσωρευμένα πτώματα – η Κραυγή του Ανθρώπου –, θα με συνοδεύει.

Σούμα

Η καλύτερη παράσταση που είδα φέτος.

17.04.2009, Σαρηγιάννης Γιώργος Δ.Κ. «Ροκ της βίας, της απληστίας, της αχαριστίας», Ταχυδρόμος

Για το link πατήστε εδώ