Το «Βλέμμα του μελαμψού άντρα» στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού

Ασαφή εικόνα δείχνουν τη φετινή περίοδο δύο από τις σκηνές του Εθνικού Θεάτρου. Παραστάσεις πειραματικού χαρακτήρα ανεβαίνουν στη Νέα Σκηνή του ενώ, αντίθετα, η επονομαζόμενη Πειραματική Σκηνή φιλοξενεί έργα τα οποία δεν επιδέχονται ίχνος αναζήτησης.

Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, αναρωτιέται κανείς ποια είναι η λογική σύμφωνα με την οποία κατευθύνονται οι επιλογές του ρεπερτορίου που εν τέλει αποπροσανατολίζουν το κοινό, δημιουργώντας λανθασμένες εντυπώσεις. Η Νέα Σκηνή, για παράδειγμα, φιλοξένησε δύο μοντερνίζουσες προσεγγίσεις κλασικών κειμένων («Δόκτωρ Φάουστους», «Ιούλιος Καίσαρ»). Το πρώτο εγχείρημα πρόσφερε τροφή για μια αιρετική ερμηνεία με αυτοαναφορικό χαρακτήρα. Το δεύτερο, παρότι διέθετε πρωτότυπη σύλληψη, προκάλεσε σύγχυση με έναν καταιγισμό «ευρημάτων» και αναλώθηκε σε πομπώδεις χειρονομίες, που δεν μπόρεσαν να τις διαχειριστούν με μέτρο οι ηθοποιοί του.

Στην Πειραματική Σκηνή, από την άλλη πλευρά, έδωσε μόλις τη πρεμιέρα του το «Βλέμμα του μελαμψού άντρα», ένα έργο ισχνό, φλύαρο, ξεπερασμένο στη δομή του που μιλάει για τον ρατσισμό, την τραγική μοίρα των λαθρομεταναστών, τον τρόμο του αγνώστου. Ένα έργο που, λόγω της φιλοσοφίας του και του διδακτικού του χαρακτήρα, θα μπορούσε ίσως να ενδιαφέρει ένα κρατικό θέατρο αλλά οπωσδήποτε όχι την πιο ευφάνταστη σκηνή του.

«Τραγική συνάντηση πολιτισμών» το ονομάζει ο Στάθης Λιβαθινός. «Καθημερινή τραγωδία, που είναι και η χειρότερη μορφή τραγωδίας, γιατί τη συνηθίζουμε», το χαρακτηρίζει ο συγγραφέας του στο σημείωμα του προγράμματος. Και συμπληρώνει: «Κοιτάζοντάς το με τη ματιά του σήμερα, μοιάζει άλλοτε απλοϊκό και άλλοτε προφητικό. Ελπίζω ο θεατής να βρει σ’ αυτό μια αφορμή για στοχασμό…». Οι προθέσεις, λοιπόν, αφοπλίζουν. Είναι όμως ικανές να μετατοπίσουν το κοινό, όταν το ίδιο το κείμενο αποδυναμώνει τους τραγικούς πυρήνες που το γέννησαν;

Ο Ιγνάθιο δελ Μοράλ –γνωστός σε μας περισσότερο από την «Νύχτα της Σαμπίνας» -έγραψε τη συγκεκριμένη ιστορία εμπνευσμένος από την πραγματικότητα. Αφορμή ήταν μια φωτογραφία, δημοσιευμένη το 1992, που έδειχνε το πτώμα ενός νέγρου σε μια παραλία των ισπανικών ακτών. Η λαθρομετανάστευση ήταν τότε μια καινούργια εμπειρία που έμελλε να εξελιχθεί σε επιδημία, νόμου περί αλλοδαπών. Σήμερα, όχι μόνο στη χώρα του Ισπανού δραματουργού αλλά και στη δική μας, οι ναυαγοί ενός πρωτόγονου κόσμου αποτελούν απειλή και δέος.

Στο «Βλέμμα του μελαμψού άντρα» μια μικροαστική οικογένεια λευκών έρχεται αντιμέτωπη με δύο αφρικανούς λαθρομετανάστες . Οι κωμικοτραγικές, σχεδόν παράλογες, καταστάσεις που ακολουθούν λειτουργούν ως μεγεθυντικός φακός της άγνοιας, των προκαταλήψεων και του φόβου των απλών ανθρώπων απέναντι σ’ έναν α πριόρι «εχθρό».

Η παράσταση

Ο Στάθης Λιβαθινός, μέσα σε έναν αδιάφορο σκηνικό χώρο (Θάλεια Ιστικοπούλου), φιλοτέχνησε μια αξιοπρεπή παράσταση στην οποία απουσιάζει οποιαδήποτε πρωτοτυπία. Η ειλικρινής προσπάθεια του διαθέτει, όμως, κάποιες ενδιαφέρουσες βουβές και κινησιολογικά φορτισμένες σκηνές, ατμοσφαιρική έθνικ μουσική (Θοδωρής Αμπαζής) και μία εύστοχη διανομή. Οι δύο Νιγηριανοί μετανάστες (ο μουσικός Μιχάλης Αφολαγιάν και ο Τσίλι Ατζόκου), παρότι πρωτοεμφανίζονται ως ηθοποιοί, δικαίωσαν την επιλογή του. Η αυθεντικότητα και η σκηνική τους ετοιμότητα έδωσαν αληθοφάνεια στους ήρωες – αυτούς τους σύγχρονους απελπισμένους Ροβινσώνες Κρούσους. Η Μαρία Σαββίδου (μητέρα) και ο Στάθης Γράψας (πατέρας) ερμήνευσαν το πανικόβλητο ζευγάρι με την αφέλεια και την καχυποψία που τους πρέπει. Ο Αντίνοος Αλμπάνης (αγόρι) κράτησε τις σωστές ισορροπίες. Μόνο η Νάντια Παπαθεοδώρου (κοριτσάκι) απέτυχε στην παρακινδυνευμένη μεταμόρφωσή της, καταφεύγοντας στην προσποίηση.

14.04.2006, Χ.Σ. «Ο παραλογισμός των προκαταλήψεων», Η Ναυτεμπορική