Τα του Καίσαρος… Ναι, πρέπει να αποδίδουμε τα μπράβο εκεί που τα αξίζουν, κι αυτή τη φορά ο Βασίλης Πουλαντζάς χτύπησε διάνα. Ανακάλυψε ένα άγνωστο μας έργο του Τόμος Μπέρνχαρντ, το «Πριν την αποχώρηση», που ο ίδιος ο συγγραφέας του χαρακτηρίζει «μια κωμωδία της γερμανικής ψυχής». Έργο που, με μόλις τρία πρόσωπο -εκ των οποίων το τρίτο σχεδόν βουβό- θέτει αμέτρητα προβλήματα επί τάπητος. Ξεκινώντας φυσικά από το ναζισμό και προχωρώντας στο τι θα πει αυταρέσκεια, τι θα πει τύψη, τι μορφές μπορούν να πάρουν αυτές οι δύο δικτατόρισσες τόσων ψυχών και, φυσικά, πώς μπορεί να επιζήσει μια οικογένεια και πώς καταφέρνει γενικά να επιζήσει ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος όταν ξέρει και, συγχρόνως, δεν ξέρει. Όταν ο ίδιος κάνει πως είναι βέβαιος, ενώ η συνείδησή του, βαθιά φυλακισμένη πια στα έγκατα της ψυχής, διαμαρτύρεται μέχρι θανάτου.

Ένα εύρημα, λοιπόν, αυτό το έργο, άριστα μεταφρασμένο από τον Πουλαντζά και άριστα παιγμένο από ένα τρίο ταλαντούχων ηθοποιών σε μερικές από τις καλύτερες στιγμές τους. Η Μπετυ Αρβανίτη, πρωταγωνίστρια και υπεύθυνη, γενικά, του θεάτρου, βρίσκει εδώ ένα θαυμάσιο ρόλο με ατέλειωτους μονολόγους που ζωντανεύουν εποχές, καταστάσεις, όλη την πρόσφατη ιστορία της Ευρώπης μέσα από θυμούς και χαμόγελα, αγανάκτηση, παρηγοριές και κουράγιο. Τεράστιο κουράγιο. Δεν είναι από τους ρόλους που επιβάλλουν… στην Μπέτυ να είναι η καλλονή που ξέρουμε, αν και στο δεύτερο μέρος, στο «ιδιωτικό» γεύμα της οικογένειας που… γιορτάζει τα γενέθλιά του Χίμλερ, δεκαετίες μετά το θάνατο του αρχηγού των Ες Ες, με κλειστά παράθυρα και αμπαρωμένες βέβαια πόρτες φοράει ένα αυστηρό αλλά ωραιότατο μαύρο βραδινό που την αναδεικνύει. Το ρόλο του δικαστή Ρούντολφ, προέδρου του δικαστηρίου και πρώην αξιωματικού των Ες Ες, ερμηνεύει τέλεια ο Σοφοκλής Πέππας, τακτικός συνεργάτης του Θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας, παίζοντας έντεχνα και επιβλητικά τις μεταπτώσεις και όλο το παιχνίδισμα μεταξύ τρέλας, φαντασίας, διάθεσης να παρηγορηθεί, να «ξεπλυθούν» οι αμαρτίες του από την αδερφή του, να σβήσει τον εαυτό του.

Στη συγκλονιστική αυτή «επαφή» των δύο αδελφών στην οποία επικρατεί όχι το ιστορικό δίκαιο αλλά η αγάπη (μέσα από την οποία όμως η αλήθεια βγαίνει ακόμα πιο ξεκάθαρη παρά αν τη «λέγανε» ανοιχτά και στα ίσια) μάρτυρας είναι τα αγριεμένα μάτια της άλλης αδελφής, της Κλάρας, παράλυτης, επαναστάτριας, αποδυναμωμένης, αλλά σίγουρης για τη γύρω της ψευτιά. Αυτή όμως δεν έχει καν την αγάπη που σώζει τη μεγάλη, την «υποκρίτρια», τη Βέρα. Την παίζει, με τρομερή ένταση, η εκλεκτή ηθοποιός Αννέζα Παπαδοπούλου. Είναι η λυδία λίθος του έργου και το ερμηνεύει ενσυνείδητα έτσι.

Μια πολύ σπουδαία παράσταση ενός πολύ σπουδαίου έργου που ανήκει στο ευνοούμενο είδος της γράφουσας: όταν από ένα μικρό καθημερινό γεγονός μύριες αποκαλύψεις αναπηδήσουν.

Τέλεια και όλα τα άλλα. Η σκηνοθεσία, φυσικά, του ταλαντούχου Στάθη Λιβαθινού, από τον οποίο πολλά περιμέναμε και πιστός μας φαίνεται στις υποσχέσεις του, τα σκηνικά και τα κοστούμια του Πάτσα, ο οποίος δεν χρειάζεται πια άλλους επαίνους, οι φωτισμοί του Λευτέρη Παυλόπουλου και η εξαίρετη μουσική επιμέλεια του Θοδωρή Αμπαζή.

Η παράσταση, σημειώνω, είναι αφιερωμένη στον Μίνω Βολανάκη, τακτικό συνεργάτη και φίλο, ειδικά αυτού του θεάτρου και της Μπέτυς Αρβανίτη, και όχι αυτών που μας έχουν γεμίσει ψέματα, εκμεταλλευόμενοι το θάνατό του.

08.01.2000, Σώκου Ροζίτα «Μπράβο σε Μπέτυ και Βασίλη», Απογευματινή

Για το link πατήστε εδώ