Γιατί φέτος επιλέξατε την Μπερνάντα Άλμπα;
Ο Στάθης Λιβαθινός μού πρότεινε το έργο. Γιατί εγώ είχα την παλιά γεύση της Μπερνάντα και σκεφτόμουν τι έχει να πει στο σήμερα αυτό το κείμενο. Όλα τα έργα του Λόρκα έχουν παιχτεί σε μετάφραση του υπέροχου Νίκου Γκάτσου, αλλά κάπου η προσωπικότητά του έχει καπελώσει το έργο νομίζω. Έγινε μια καινούργια μετάφραση από την Έφη Γιαννοπούλου που είναι στο πνεύμα του Λόρκα και με την οπτική του Στάθη είδα την Μπερνάντα αλλιώς, πέρα από τις μαυροντυμένες γυναίκες που την έχουμε πιθανόν συνηθίσει, και έτσι αποφάσισα να την κάνω. Το έργο, νομίζω, φωτίστηκε από μια σύγχρονη ματιά, όχι μοντέρνα, σύγχρονη και αυτό για εμένα είχε ενδιαφέρον.

Ποια είναι τελικά η Μπερνάντα; Είναι ένα πρόσωπο εξουσίας;
Βεβαίως φτάνει να γίνει μορφή εξουσίας, κάποιος μπορεί να δει το πρόσωπο και ως σύμβολο. Αλλά δεν είναι αυτή η πρόθεσή μας. Το θέμα είναι ότι η Μπερνάντα πάει κόντρα στη φύση και η φύση την εκδικείται. Αυτή πιστεύει πως ό,τι κάνει είναι για το καλό των παιδιών, όμως όταν πας κόντρα στο ξύπνημα της φύσης αυτή σε τιμωρεί. Ο έρωτας γίνεται συμφορά και η υπακοή συνενοχή και τελικά η μητρότητα γίνεται έγκλημα. Κάπου μου θυμίζει αυτούς τους φανατικούς της θρησκείας, και ξέρετε, καθετί φανατικό καταλήγει στο φασισμό.

Παρ’ όλα αυτά της έχετε δώσει χιούμορ μέσα από την ερμηνεία σας.
Πολύ χαίρομαι που το ακούω. Με ενδιαφέρουν οι ρωγμές στο ρόλο, η λοξή ματιά. Αυτό ψάχνω κάθε φορά, γιατί έτσι γίνεται το πρόσωπο πιο ολοκληρωμένο. Κανείς άνθρωπος δεν είναι μόνο ένα πράγμα, γιατί να είναι ο ρόλος; Το φινάλε βέβαια είναι τραγικό και πιστεύω ότι αυτή η γυναικά τρελαίνεται, σαν τη μάνα της. Γιατί αυτός ο δρόμος της Μπερνάντα οδηγεί στην καταστροφή και επειδή ο άνθρωπος πάντα έχει την τάση να αμύνεται, η τρέλα είναι μια διαφυγή, μια άμυνα. Δεν ξέρω αν βγαίνει αυτό στην παράσταση, αλλά αυτό είναι η οπτική μου. Η μάνα της, η Μαρία Χοσέφα που πλέον έχει τρελαθεί και είναι ένα πλάσμα εξωπραγματικό, νομίζω ότι θα ήταν μια άλλη Μπερνάντα στα νιάτα της και ίσως γι’ αυτό και η Μπερνάντα έχει γίνει έτσι, γιατί έτσι έχει γαλουχηθεί, μέσα σε μια σκληρή παράδοση που θέλει με τη σειρά της να παραδώσει.

Πιστεύετε ότι αυτή η σχέση της μάνας και του παιδιού έχει αλλάξει;
Και έχει αλλάξει και δεν έχει. Πολλές γυναίκες θέλουν να περάσουν το δικό τους πρότυπο στα παιδιά. Είναι δύσκολο να αποδεχτείς ότι το παιδί σου είναι ένας άλλος άνθρωπος και μάλιστα ένας άλλος ελεύθερος άνθρωπος. Αυτό το «για το καλό σου» που τόσο συχνά λέμε, έχει κάνει μεγάλα εγκλήματα και στις οικογένειες και στα έθνη… Αυτός ο φόβος για την ελευθερία και αυτή η ανάγκη να τακτοποιούνται τα πράματα νομίζω ότι υπάρχει. Είναι τόσο κόντρα σε μένα όλα αυτό… Εγώ ως μάνα είμαι τελείως άλλο πράγμα. Πραγματικά, δεν ξέρω να έχω παίξει άλλο ρόλο τόσο αντίθετο από μένα.

Αυτό σας δυσκολεύει;
Όχι μου αρέσει, με ιντριγκάρει και με διασκεδάζει. Με ενδιαφέρει πιο πολύ.

Πώς επιλέγετε κάθε φορά ποιο έργο θα ανεβάσετε;
Είναι μια συγκυρία πραγμάτων που με οδηγούν σε μια απόφαση. Ξέρεις, όλη τη μέρα την περνάω με το ρόλο. Έχεις ένα φοβερό πάρε δώσε με το ρόλο και κάθε φορά που τελειώνει μια παράσταση βγαίνεις αλλιώς. Είναι όπως όταν ζεις με έναν άνθρωπο… Όταν η σχέση τελειώνει, κάτι πάντα σου αφήνει. Έτσι και οι ρόλοι, όταν τελειώνεις μαζί τους, κάτι σου αφήνουν: ερωτηματικά, δυσκολίες που κλήθηκες να αντιμετωπίσεις και όλο αυτό που μένει σε πάει σε κάτι άλλο, σαν αλυσίδα. Όλα αυτά όμως έχουν να κάνουν και με την επιλογή των συνεργατών μου. Αν δεν υπήρχαν αυτοί οι ηθοποιοί, και αυτός ο σκηνοθέτης δεν θα αποφάσιζα να ανεβάσω αυτό το έργο. Πιστεύω ότι το θέατρο είναι θέμα ομάδας και όχι ατομική υπόθεση… Αυτό το θέατρο εμένα με ενδιαφέρει, άρα οι συνεργάτες παίζουν ρόλο στις αποφάσεις μου.

Τολμάτε σε μια δύσκολη εποχή να κάνετε μια πολυπρόσωπη παραγωγή. Δε σας αγχώνει η κρίση;
Αυτή είναι η άποψή μου για τα πράγματα. Στη δυσκολία δεν πρέπει να κάνεις έκπτωση, πρέπει να ανεβάζεις τον πήχη. Και όσες φορές το έχω κάνει, δεν έχω διαψευστεί. Δεν έχει νόημα αλλιώς. Σε αυτές τις δύσκολες στιγμές, πρέπει να δώσεις κάτι. Με αγχώνει φυσικά αυτή η κατάσταση, είναι ζόρικα τα πράγματα και κυρίως για τους νέους και αυτό με τρελαίνει. Πρέπει να βρεθεί λύση που νομίζω ότι θα βρεθεί από τους νέους. Αλλά έχω και μια αίσθηση ότι μπορεί αυτή η κατάσταση να μας κάνει και καλό. Ίσως επανεξετάσουμε τις αξίες της ζωής…

Αυτή η κρίση επηρεάζει το θέατρο; Και ειδικά με την κατάσταση που επικρατεί όσον αφορά τις επιχορηγήσεις, ποιος είναι ο ρόλος της τέχνης σ’ αυτή τη νέα πραγματικότητα;
Όλα εξαρτώνται από την πίστη, αν πιστεύεις δηλαδή σ’ αυτό που κάνεις. Σκέψου, το Θέατρο Τέχνης την εποχή του Κουν, ας πούμε. Υπήρχαν τεράστιες δυσκολίες, αλλά οι άνθρωποι είχαν πίστη σε αυτό που έκαναν και πάθος, το κίνητρο ήταν μεγάλο, γι’ αυτό και άντεχαν. Αλλά πιστεύω ότι το καλό θέατρο δε χάνεται. Δεν ξέρω τι θα γίνει με αυτή την κατάσταση, γιατί μιλάω από καλή θέση, είμαι σε καλή μοίρα, έχουμε στο θέατρό μας ένα κοινό που μας ακολουθεί και νεανικό κοινό, πράγμα που για μένα είναι πολύ σημαντικό. Η τέχνη όμως είναι και λίγο πολυτέλεια… Πάντα ήταν. Άσε που υπάρχουν πολλά θέματα στο θέατρο, πέρα από τις επιχορηγήσεις. Το θέμα της θεατρικής παιδείας, για παράδειγμα. Δεν έχουμε στην Ελλάδα σχολές. Τα νέα παιδιά μόνα τους τρέχουν από ‘δω και από εκεί μπας και πάρουν καμιά περισσευούμενη γνώση. Και μακάρι να υπάρχουν καλοί δάσκαλοι, αλλά σήμερα δυστυχώς λείπουν οι μεγάλες μορφές που υπήρχαν κάποτε. Ελάχιστοι άνθρωποι στο θέατρο έχουν τεχνική.

Τώρα ποιος είναι ο ρόλος της τέχνης… Ξέρεις, ποτέ η τέχνη δεν άλλαξε τον κόσμο. Δεν μπορεί να λειτουργήσει επαναστατικά, μπορεί όμως να προβληματίσει.

Εσείς σκεφτήκατε ποτέ να διδάξετε;
Μια φορά το επιχείρησα και στο μήνα πάνω έφυγα, γιατί δεν αντέχω να συμμετέχω σε τέτοιες εγκληματικές ιστορίες, να εκμεταλλεύομαι τις επιθυμίες και τα όνειρα των νέων παιδιών. Άσε που δεν μου πάει να είμαι δασκάλα, μαθήτρια ναι, μαθήτρια θέλω να είμαι πάντα.

Έχετε σκηνοθετήσει μια παράσταση. Σκέφτεστε να το επαναλάβετε;
Πρέπει να συμβούν πολλά πράγματα, να είναι κατάλληλες οι συγκυρίες για να το κάνω: να ερωτευτώ ένα έργο, να βρω τους ανθρώπους που θα δουλέψω, να έχω κάτι να πω, να έχω δηλαδή ισχυρό κίνητρο. Ξέρεις, μου συνέβη κάτι μετά από αυτή την εμπειρία: όταν έβλεπα την παράσταση και δεν μπορούσα να επέμβω, κάτι πάθαινα, ενώ όταν παίζω μπορώ πάντα να διορθώσω και να εξελίξω αυτό που κάνω (γέλια).

Μου είπατε ότι είστε σε καλή μοίρα. Τι είναι αυτό πιστεύετε που σας έφερε σε καλή μοίρα;
Η σκληρή δουλειά και η πίστη σε αυτό που κάνω. Βέβαια, έχω τη βοήθεια του Βασίλη του Πουλατζά και αυτό είναι μεγάλη τύχη. Εγώ δεν είμαι πρακτική καθόλου, δεν έχω ικανότητες σε οργανωτικά θέματα, σε καλλιτεχνικά ναι, είμαι οργανωτική, ξέρω να κρατώ τις ισορροπίες, αλλά το πρακτικό κομμάτι μου είναι τελείως ξένο. Ο Βασίλης στήριξε όλη αυτή την υπόθεση και πρακτικά και ψυχικά, ίσως να μην άντεχα μόνη μου να κάνω όσα έκανα. Είναι τεράστιος ο αγώνας που δίνουμε από το 1987 με ρίσκα και δυσκολίες, αλλά αλλιώς δεν έχει νόημα.

Θα μπορούσατε να σταματήσετε;

Κάποια στιγμή, αναγκαστικά, θα σταματήσω. Δεν ξέρω αν θα παίζω μέχρι τα βαθιά γεράματα, δε θέλω να το σκέφτομαι, αρνούμαι ακόμα να συμβιβαστώ με αυτή την ιδέα. Ελπίζω όμως να μην έρθει σύντομα αυτό. Αλλά πιστεύω ότι η φύση είναι σοφή. Δηλαδή αν έρθει αυτή η στιγμή, μπορεί να είναι η στιγμή που δε θα το επιθυμώ εγώ πια πολύ.

Μετανιώσατε ποτέ για αυτό το δρόμο που ακολουθήσατε;
Όχι, γιατί αυτό είμαι εγώ. Και να μετανιώσω δε βγάζω τίποτα, γιατί αυτή είμαι (γέλια). Είναι τόσο συνυφασμένη με μένα η δουλειά μου…

Ένα μεγάλο σας όνειρο;
Έχω πολλά όνειρα, και μεγάλα και μικρά. Ένα μικρό μου όνειρο είναι να πάω στην Νέα Υόρκη που δεν έχω πάει και σύντομα (γέλια).

Σας ευχαριστώ πολύ και σας το εύχομαι.
Κι εγώ ευχαριστώ.

21.11.2010, Χ.Σ. «Η Μπέττυ Αρβανίτη στο elculture: Στη δυσκολία δεν πρέπει να κάνεις εκπτώσεις, πρέπει να ανεβάζεις τον πήχη», www.elculture.gr

Για το link πατήστε εδώ