Ο Στάθης Λιβαθινός σκηνοθετεί για πρώτη φορά στη θεατρική του καριέρα Τσέχοφ και συγκεκριμένα τον «Βυσσινόκηπο». Η Μπέττυ Αρβανίτη, που ερμηνεύει τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Λιούμποβα, μας μίλησε γι’ αυτήν τη νέα δουλειά.

Οι πρόβες στο θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας έχουν ξεκινήσει, από τον Αύγουστο, όπως μας επιβεβαίωσε η κ. Αρβανίτη στο τηλέφωνο την Κυριακή το μεσημέρι, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι μια βδομάδα πριν από τη πρώτη παράσταση «μπαίνω στο θέατρο μέρα και βγαίνω νύχτα».

Με τον κ. Λιβαθινό έχετε συνεργαστεί στο παρελθόν και σκέφτομαι πως το γεγονός αυτό διευκολύνει τα πράγματα.
Εμείς δεν πάμε να διευκολύνουμε τα πράγματα, αλλά να τα δυσκολέψουμε. Είναι μια πάρα πολύ σημαντική δουλειά και η κούραση δε μετράει. Πάντως είναι γεγονός πως γνωριζόμαστε πια καλά με τον κ. Λιβαθινό κι έχουμε αποκτήσει έναν κώδικα επικοινωνίας.

Η ανάγνωση που κάνει στο έργο έχει κάτι ερευνητικό;
Το έργο είναι ιδωμένο στο σήμερα, χωρίς η δράση να τοποθετείται σε κάποια συγκεκριμένη εποχή. Ο «Βυσσινόκηπος» είναι πάρα πολύ σύγχρονο έργο, παρόλο που γράφτηκε το 1904. Βλέπουμε κάτι να καταρρέει και κάτι καινούργιο να έρχεται. Ο κόσμος του «Βυσσινόκηπου» δεν είχε καταλάβει τη πραγματικότητα και τι είναι αυτό που έρχεται. Βρίσκονται γαντζωμένοι σ’ ένα κόσμο που πεθαίνει, που κατεδαφίζεται, σε μια εποχή που αλλάζει.

Κάτι αντίστοιχο ζούμε σήμερα;
Νομίζω πως ναι! Κάθε στιγμή νιώθουμε πως οι παλιές αξίες και οι κανόνες δεν ισχύον πια. Οι άνθρωποι όπως και στο «Βυσσινόκηπο», δυσκολεύονται να δεχτούν το καινούργιο και αντιστέκονται. Αυτό είναι η ίδια η φύση του ανθρώπου. Προτιμά αυτό που είναι πιο οικείο. Άσχετα αν το καινούργιο φέρνει το καλό ή το κακό. Δεν το αξιολογούμε αυτό. Η αλλαγή υπάρχει σε καθημερινή βάση.

Όλα τα έργα του Τσέχοφ αντέχουν στο χρόνο.
Ναι, αντέχουν στο χρόνο διότι ο Τσέχοφ είναι ένας πολύ μεγάλος συγγραφέας. Μπορεί και διεισδύει στην ανθρώπινη φύση, η οποία δεν αλλάζει στο βάθος. Οι επιθυμίες αλλάζουν. Ο μηχανισμός της ψυχής μένει ο ίδιος, οι συνθήκες, οι εποχές και ο περίγυρος αλλάζει. Όλο αυτό το διάστημα εμβαθύνουμε στο κόσμο του Τσέχοφ, ο οποίος πραγματικά παρατηρεί τον κόσμο της στιγμής του ανθρώπου.

Τι είναι κατά τη γνώμη σας αυτό που κάνει ένα έργο μεγάλο;
Ένα μεγάλο έργο δε λέει ψέματα, διότι τα ψέματα τα ανακαλύπτεις, καταρρέουν. Γι’ αυτό ένα έργο παίζεται και ξαναπαίζεται σε πολλαπλές αναγνώσεις.

Έχετε πρωταγωνιστήσει και άλλες φορές σε τσεχοφικά έργα;
Υπήρξα πολύ τυχερή. Έχω υποδυθεί σημαντικές ηρωίδες του Τσέχοφ, στο σωστό χρόνο, έχω κάνει την Έλενα στο «Θείο Βάνια», τη Μάσα στις «Τρεις αδελφές», την Αρκάντινα στο «Γλάρο» και τώρα τη Λιούμποβα στο «Βυσσινόκηπο».

Κάθε φορά μπαίνετε πιο βαθιά στο μυαλό και στη ψυχή του Ρώσου συγγραφέα;
Έτσι νιώθω, διότι πληθαίνουν και οι εμπειρίες μου καθώς μεγαλώνω.

Βλέπετε να έχετε κοινά στοιχεία με τις ηρωίδες του;
Σ’ ένα βαθμό ίσως. Αυτή η διαπίστωση έχει να κάνει πάρα πολύ και με την ανάγνωση του έργου κάθε φορά. Αυτήν τη φορά με το Στάθη Λιβαθινό, που κάνει για πρώτη φορά Τσέχοφ, ανοίγονται άλλοι δρόμοι. Για τους περισσότερους αποτελεί έκπληξη η συνειδητοποίηση ότι ο ρωσοθρεμμένος σκηνοθέτης καταπιάνεται με τον Τσέχοφ για πρώτη φορά. Το καταλαβαίνω, όμως νομίζω πως ο λόγος για τον οποίο δεν το είχε κάνει μέχρι τώρα είναι γιατί τον ξέρει πολύ βαθιά και γνωρίζει τις δυσκολίες του πράγματος. Πιστεύω πως σωστά περίμενε τον Τσέχοφ. Νιώθω την ωριμότητά του.

Είναι αλήθεια πως ο κ. Λιβαθινός έχει έναν τρόπο να διατηρεί τη πνευματικότητα των έργων;
Απόλυτα. Και καταφέρνει ακόμη κάτι: να δημιουργήσει ομάδα. Επειδή στο θέατρο δεν μπορεί να λειτουργήσει κάποιος μόνος του, είναι μεγάλο προσόν ότι καταφέρνει να σε κάνει να αισθάνεσαι σαν συνδημιουργός. Δουλεύουμε όλοι μαζί και μπαίνουμε βαθιά στο έργο, στους χαρακτήρες. Βεβαίως, εκείνος έχει τον τελικό λόγο, αλλά καταφέρνει να σε κάνει συνένοχο. Και πιστεύω βαθιά πως αυτή η διαδικασία χρειάζεται στο θέατρο.

Τελικά τα έργα του Τσέχοφ είναι κωμωδίες;
Είναι πραγματικά σπουδαίος συγγραφέας∙ τα λέει τόσο τρυφερά και με χιούμορ… Ο ίδιος λέει πως ο «Βυσσινόκηπος» είναι κωμωδία και, πράγματι είναι κωμωδία. Χρειάζεται να απομονώσεις στιγμές ανθρώπων και να τις δεις από απόσταση. Συνήθως βλέπουμε το κοντινό και δεν βλέπουμε το όλον. Αν ο θεατής δει το όλον, θα γελάσει. Είναι αστείο καμιά φορά πως συμπεριφέρονται οι άνθρωποι. Ο Τσέχοφ είναι συγγραφέας των στιγμών.

Εσείς είστε άνθρωπος των στιγμών;
Νομίζω πως είμαι και αυτό. Ελπίζω ότι βλέπω και το όλον. Είμαι επίσης αρκετά παρορμητική.

Πως καταφέρνετε να είστε μια πετυχημένη ηθοποιός και ταυτόχρονα να κρατάτε ένα επιτυχημένο θέατρο όπως το δικό σας, της οδού Κεφαλληνίας, εδώ και είκοσι χρόνια;
Δεν το κρατάω μόνη μου. Αν δεν υπήρχε ο Βασίλης Πουλαντζάς, ο άντρας μου, αυτό το θέατρο δεν θα το έκανα ποτέ. Δεν θα μπορούσα να το κρατήσω μόνη μου.

Διανύουμε μια δύσκολη χρονιά στο θέατρο φέτος;
Δεν ξέρω πως είναι τα πράγματα αυτή τη στιγμή. Εμείς κάθε φορά κάνουμε πολλά στο θέατρο. Φέτος κάναμε και ανακαίνιση στον κεντρικό χώρο, αλλάξαμε τα καθίσματα. Ο σκηνικός χώρος δημιουργεί πλέον μια άλλη αίσθηση, δεν θα τον γνωρίσετε.

Γι’ αυτό ευθύνεται και το σκηνικό της παράστασης;
Είναι ένας χώρος ψευδαισθήσεων, ιδιαίτερος. Δεν θα το αποκαλύψω. Εμείς είμαστε σύγχρονοι, δεν είμαστε μοντέρνοι. Υπάρχει διαφορά μεταξύ σύγχρονου και μοντέρνου με την έννοια του δήθεν, της μοντερνιάς… Η Ελένη Μανωλοπούλου δημιούργησε, κατά τη γνώμη μου, ένα ωραίο σκηνικό και τους φωτισμούς ο Αλέκος Αναστασίου. Η νέα μετάφραση ειδικά για την παράσταση, είναι της Χρύσας Προκοπάκη. Η μουσική του Θοδωρή Αμπαζή είναι καταπληκτική, η κίνηση είναι του Κωνσταντίνου Μίχου. Μαζί με τους ηθοποιούς έχουμε γίνει μια ομάδα.

Ποιοι παίζουν στην παράσταση;
Εκτός από τον Γιάννη Φέρτη, παίζει ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος σ’ ένα ρόλο – έκπληξη και άλλοι εξαιρετικά καλοί ηθοποιοί – ο ένας καλύτερος από τον άλλον. έχουμε κάνει μια μείξη ηθοποιών που έχουν δουλέψει μαζί μου στο Οδού Κυκλάδων, όπως είναι η Τζίνη Παπαδοπούλου, ο Βασίλης Καραμπούλας, ο Κώστας Γαλανάκης, ο Στέλιος Ιακωβίδης, με παιδιά της Πειραματικής του Στάθη Λιβαθινού τα οποία είναι εξαιρετικά: η Πηνελόπη Μαρκοπούλου, ο Δημήτρης Παπανικολάου, ο Άρης Τρουπάκης, η Μαρία Σαββίδου, η Μαρίνα Συμεού. Υπάρχει ωραία χημεία μεταξύ μας. Αν δεν υπήρχαν οι ιδανικές συνθήκες, δεν θα μπορούσαμε να ανεβάσουμε αυτό το έργο.

Τι είναι αυτό που κάνει μια παράσταση πετυχημένη;
Αν το ξέραμε, θα το πετυχαίναμε κατευθείαν. Αν μια παράσταση είναι ειλικρινής προσπάθεια, με τους σωστούς ανθρώπους κι ένα έργο που έχει να πει… Πιστεύω πολύ στην αλήθεια της προσέγγισης και στο ψάξιμο. Αν δεν επενδύσεις σε χρόνο, αν δεν ψάξεις, δεν κάνεις τίποτα. Η επένδυση που γίνεται από πραγματικό ενδιαφέρον και αγάπη σίγουρα έχει αποτελέσματα.

17.12.2009, Κρύου Μαρία «Μπέττυ Αρβανίτη: «Πιστεύω πολύ στην αλήθεια και στο ψάξιμο», Αθηνόραμα

Για το link πατήστε εδώ