Οι «Μικρές τραγωδίες» του Πούσκιν παρουσιάστηκαν από τον Στάθη Λιβαθινό στη μικρή σκηνή του θεάτρου «Αμόρε», στον «Εξώστη».

Όταν πριν από τριάντα χρόνια περίπου είχε έρθει στην Αθήνα ο θίασος Βαχτάνγκωφ και σε ένα ειδικό πρόγραμμα είχε παιχθεί αριστουργηματικά ο μονόλογος του «Φιλάργυρου ιππότη» του Πούσκιν, νιώσαμε πόσο φτωχοί είμαστε που αγνοούσαμε τα δραματικά ποιήματα του μεγάλου Ρώσου ποιητή..

Τύχη καλή και φέτος είδαμε τις υπόλοιπες τρεις από τις τέσσερις «Μικρές τραγωδίες» του Πούσκιν στην πάντα εμπνευσμένη σε ιδέες δραματολογίου σκηνή του «Εξώστη» στο «Αμόρε». Τύχη αγαθή γιατί μάς εισήγαγε στο πνεύμα του σλαβικού ρομαντισμού ένας νέος σκηνοθέτης με γερή αρματωσιά, που σπούδασε εις βάθος την τέχνη του στα σημαντικά και μεθοδικά θεατρικά σχολεία της Ρωσίας. 0 Στάθης Λιβαθινός. Τύχη αγαθή γιατί ο Πούσκιν δεν παίζεται ούτε πρόχειρα ούτε χωρίς φιλολογική και θεατρολογική αρμοδιότητα και δεν παίζεται με τα συνηθισμένα υποκριτικά εργαλεία. 0 Πούσκιν είναι κατ’ αρχάς μέγας ποιητής, δηλαδή δημιουργός που ύλη του είναι η λέξη και η μουσική της. Στους γνώστες της ρωσικής γλώσσας – μιας γλώσσας εξαισίως μουσικής – είναι αδιανόητο να μεταφραστεί Πούσκιν σε άλλη γλώσσα. Η ποίησή του είναι ατόφια μουσική, με θεία καταγωγή, μια μουσική με εξαίρετα και σπάνιας ευαισθησίας ποικίλματα και μουσικούς ακροβατισμούς. Η λέξη στον Πούσκιν είναι πρώτα φθογγόσημα και μετά συλλαβές με νόημα λογικό.

Αλλά ο Πούσκιν των «Μικρών τραγωδιών» είναι ένας δραματουργός ιδιότυπος. Η μικρή φόρμα που επέλεξε είναι μονόπρακτο, είναι μια πυκνή ολοκληρωμένη ποιητική μίμηση πράξεως με ακαριαία δραματουργική δράση. Σαν μια ενεργοποιημένη νάρκη. Οι «Μικρές τραγωδίες» γράφηκαν, όταν ο Πούσκιν, το 1830, για τρεις μήνες εγκλωβίστηκε στο χωριό Μπόλντινο εξαιτίας μιας τρομερής επιδημίας χολέρας.

Τα θεατρικά αυτά κείμενα είναι γραμμένα κυριολεκτικά στο χείλος του τάφου. Γύρω θερίζει ο χάροντας και ο ποιητής συντάσσει συνταρακτικές φόρμες συμπυκνωμένου πάθους. Στο «Μότσαρτ και Σαλιέρι» ο Πούσκιν αναλύει τον φθόνο. Στον «Πέτρινο καλεσμένο» (Δον Ζουάν), την αλαζονεία και στο «Γλέντι στον καιρό της πανούκλας», την ερωτική κατάθλιψη. Στον «Φιλάργυρο ιππότη», το ομώνυμο πάθος.

Ο Λιβαθινός, για λόγους οικονομίας χρόνου, έπαιξε στο «Αμόρε» τα τρία πρώτα δράματα. Δεν τα παράθεσε, τα συνέδεσε, τα ενέταξε μέσα σ’ ένα θεατρικό παιχνίδι ως αποτελέσματα μελέτης και άσκησης μιας συγκεκριμένης ομάδας ηθοποιών. Οι τρεις μικρές τραγικές φόρμες ξεπηδούν μέσα από μια ψυχοσωματική φόρτιση τεσσάρων θεατρίνων, οι οποίοι ενώπιον μας αναδέχονται την ευθύνη των ρόλων τους και δημόσια περνάνε από τον ένα στον άλλο, σαν στάδια μια μυητικής τελετής. Μιας τελετής που μας εισάγει στη μαγεία του Πούσκιν.

Ο Λιβαθινός είχε στη διάθεσή του μιαν έξοχη μετάφραση του Λεωνίδα Καρατζά. Προείπα πως ο Πούσκιν είναι αμετάφραστος όπως ο Σολωμός ή ο Κάλβος Ο Καρατζάς κατόρθωσε να μας πείσει για το ποιητικό μέγεθος των έργων του, μας εισήγαγε στους ρυθμούς του και διαφύλαξε με λαγαρότητα την πλούσια και ποικίλη εικονοποιία.
Μαγικός στις μεταμορφώσεις του ήταν και ο χώρος που σχεδίασε ο Αλεξίου. Περισσότερα έκρυβε και λιγότερα έδειχνε. Δημιουργώντας μια ταραχή και μια διαθεσιμότητα.

Ο Λιβαθινός δίδαξε με άκρα διάκριση και λεπτομερή έλεγχο το κουαρτέτο που διέθετε. Ο Πάνου έδειξε σπάνια προσόντα εκφοράς του ποιητικού κειμένου και φειδώ στη σημαίνουσα κίνηση. 0 Δημοσθένης Παπαδόπουλος είναι ένας νέος ηθοποιός με άρτια τεχνική και εσωτερική προίκα. Ευλύγιστος και άμεσος.

Η Ναταλία Δραγούμη ωριμάζει αλματωδώς και το εξωτερικό της κάλλος δεν εμποδίζει τον εσωτερικό πλούτο να φανεί. Αντιθέτως, τον φωτίζει με διαύγεια. Η Άννα Μάσχα είναι χαρισματικό πλάσμα. Έχει υποκριτική χάρη που συνδυάζει το ευσύνοπτο με το ουσιώδες. Γλεντάει τον στίχο και αποπνέει μιαν ευγνωμοσύνη για την ευλογία που της έτυχε να είναι ηθοποιός.

Με τέσσερις θαυμάσιες, λοιπόν, «φωνές» ο Λιβαθινός έπαιξε άλλοτε μικρές σονάτες για βιολί και βιόλα, άλλοτε κουαρτέτο εγχόρδων και άλλοτε κουαρτέτο για πνευστά.

18.03.1996, Γεωργουσόπουλος Κώστας «Η μουσική των παθών», Τα Νέα

Για το link πατήστε εδώ