Η Ελεωνόρα Ντούζε υπήρξε ένας μεγάλος μύθος του ευρωπαϊκού θεάτρου στο μεταίχμιο των δύο αιώνων.

Έφερε στη σκηνή μία νέα αντίληψη υποκριτικής τέχνης, μακριά από το ρητορικό και στομφώδες ύφος της εποχής και το βαθύ, εσωτερικό και ψυχολογικό της παίξιμο συνδέθηκε με το – με ευρεία έννοια – ρεαλιστικό ρεύμα στο θέατρο στο τέλος του 19ου αιώνα. Ο σύνδεσμός της με την Γκαμπριέλε Ντ’ Ανούτσιο τη «διασταύρωσε» και με το ρεύμα του «αισθητισμού» αλλά τελικά την κέρδισε το αστικό και ψυχολογικό δράμα.

Στην «Τελευταία νύχτα» ο συγγραφέας Chico De Chiara μας παρουσιάζει τη φτωχιά πια και ετοιμοθάνατη Ντούζε στην τελευταία μέρα της ζωής της, σ’ ένα ξενοδοχείο β΄ κατηγορίας στο Πίτσμπουργκ της Αμερικής, όπου έκανε περιοδεία. Μέσα από ένα παραληρηματικό μονόλογο αναπολεί ολόκληρη τη ζωή της, σαν ν’ απολογείται γι αυτή στον Ντ’ Ανούτσιο – τη μεγάλη της αγάπη. Βρίσκεται πότε στο παρόν και πότε στο παρελθόν, θυμάται σπαράγματα ρόλων, προσπαθεί να ξορκίσει το θάνατο που πλησιάζει, να ξαναβγεί στη σκηνή. Το έργο είναι πυκνό, εμπεριέχει συνεχείς εναλλαγές καταστάσεων και μεταμορφώσεων και προκαλεί την ηθοποιό που θα το ερμηνεύσει σε ένα ρεσιτάλ ηθοποιίας.

Η Ασπασία Παπαθανασίου είναι μια μεγάλη μορφή του θεάτρου μας. Η ερμηνευτική της απόσταση έχει ταυτιστεί με τις μεθόδους της «σχολής Ροντήρη», του οποίου υπήρξε μαθήτρια αλλά και συνεργάτης κυρίως στο «πεδίο» του αρχαίου δράματος. Πράγματι η θητεία της στο ρεαλιστικό και ψυχολογικό δράμα δεν είναι μεγάλη. Όμως η βαθιά παιδεία και η συνεχής άσκηση την καθιστά ικανή να προσεγγίσει βαθιά όλα τα είδη του δράματος, από το αρχαίο έως το σύγχρονο (το καλοκαίρι που μας πέρασε την είδαμε να ερμηνεύει τη «γριά» στον «Πλούτο» του Αριστοφάνη με «γκροτέσκα λιτότητα» αδιανόητη). Η Παπαθανασίου προσέγγισε την Ντούζε, με όλα τα υλικά της τέχνης της. Με πλαστικότητα και εσωτερική διείσδυση υπεισήλθε στις ψυχολογικές μεταπτώσεις της ηρωίδας της. Εάν το σύνολο των ρόλων της ήταν και το πρόσωπο του Ντούζε, τότε η Α. Παπαθανασίου μας το μετέφερε μέσα από τη διαφορετικότητα του ύφους, μέσα από τις μεταμορφώσεις της σε Ιουλιέτα, Τερέζα Ρακέν, Νόρα. Έδωσε σε όλους μας ένα μάθημα υποκριτικής. Ο Στάθης Λιβαθινός συντόνισε σωστά ως περίγραμμα το ύφος της παράστασης. Της προσέδωσε όμως πολύ γρήγορο ρυθμό, με αποτέλεσμα το πέρασμα από τη μια κατάσταση στην άλλη να μην έχει την αναγκαία ανάσα που θα βάθαινε την αίσθηση των μεταμορφώσεων της ηρωίδας. Σ’ αυτό συνέτειναν και οι φωτισμοί, που ενώ κυριολεκτικά έπρεπε να φωτίζουν τις αλλαγές, λειτούργησαν σε κάποια σημεία συγκεχυμένα. Για τη Βαλίτα Ψαρρού στην ουσία δεν βρέθηκε ρόλος. Η βουβή της παρουσία δεν εντάχθηκε στην ανέλιξη του ρόλου της κεντρικής ηρωίδας. Η διαμόρφωση του σκηνικού χώρου από τον Άγγελο Αγγελή προσέδωσε ποιητικότητα στη μίζερη κάμαρα του ξενοδοχείου, ενώ το κοστούμι της Ντούζε απέπνεε μια φθαρμένη αρχοντιά.

12.03.1998, Μοσχοχωρίτου Όλγα «Ελεωνόρα Ντούζε στο «Ιλίσια» – Μάθημα υποκριτικής από την Ασπασία Παπαθανασίου», Εξουσία