Φάρσα, μαύρη κωμωδία ή σκοτεινό δράμα; Είναι τα ερωτήματα που κάνεις αμέσως βγαίνοντας από την παράσταση του έργου «Πριν την αποχώρηση» του γερμανού συγγραφέα Τόμας Μπέρνχαρντ (στο «Θέατρο της οδού Κεφαλληνίας»). Ο Μπέρνχαρντ δεν είναι άγνωστος στο ελληνικό κοινό. Διάφορα βιβλία του έχουν μεταφραστεί στη γλώσσα μας, ενώ αρκετά θεατρικά του έργα («Η δύναμη της συνήθειας», «Ρίτερ, Ντένε, Φος». «Μινέτι») έχουν ανεβεί από τις θεατρικές σκηνές μας.

Συγγραφέας που μιλά για επίκαιρα θέματα, για την κοινωνία γύρω του (και συγκεκριμένα τη μετά τον τελευταίο μεγάλο πολέμο Γερμανία), πάντα με εκπληκτική τόλμη, τοποθετώντας τα πρόσωπά του σε μια ατμόσφαιρα πάντα σκοτεινή γιατί, όπως τονίζει, αυτή αντανακλά τον κόσμο στον οποίο ζούμε.

Η ιστορία (πρωτανεβάστηκε στη Γερμανία το 1979) εκτυλίσσεται στις μέρες μας, στο σπίτι του Ρούντολφ Χέλερ, προέδρου του δικαστηρίου και πρώην αξιωματικού των Ες Ες. Πρωταγωνιστές τρία πρόσωπα, ο Ρούντολφ και οι αδελφές του Βέρα και Κλάρα, με το δράμα (ή, αν προτιμάτε, την κωμωδία) να διαδραματίζεται στη διάρκεια μιας μέρας: εκείνης των γενεθλίων του Χίμλερ. Κάθε τέτοια μέρα, ο Ρούντολφ επιστρέφει στο σπίτι του, φορά τη στολή των Ες Ες και γιορτάζει τα γενέθλια του αρχηγού του.

Συνεργάτης στο «παιχνίδι» του αυτό η Βέρα, η οποία, παρ’ όλο που φαίνεται να έχει συναίσθηση της πραγματικότητας, προτιμά να του κάνει το χατίρι.

Αντίθετα, η Κλάρα, πρώην κομμουνίστρια που τώρα βρίσκεται στην αναπηρική καρέκλα, αρνείται να υποκύψει, προσπαθώντας να κάνει τους άλλους δύο να ξυπνήσουν.

Πίσω από τα τρία αυτά πρόσωπα αισθάνεται κανείς το πρόσωπο της ίδιας της Γερμανίας: εκείνης της ακροδεξιάς που ζει στις ναζιστικές δόξες του παρελθόντος (στο πρόσωπο του Ρούντολφ), εκείνης των χριστιανοδημοκρατών, που προσπαθεί να συμβιβάσει το παλιό με το καινούριο (Βέρα) κι εκείνης της αριστεράς που, ανήμπορη να κάνει τίποτα, περνά τον καιρό της σε κενές μεγαλοστομίες.

Ο Μπέρνχαρντ πάει κατευθείαν στο στόχο. Με ειλικρίνεια, τόλμη, οξυδέρκεια και (πικρόχολο συχνά) χιούμορ ξύνει πληγές που σίγουρα ενόχλησαν αρκετούς συμπατριώτες του. Μπορεί κάποιες σκηνές του να επιμένουν περισσότερο από όσο τις αντέχει κανείς, αλλά καταλαβαίνουμε την επιμονή του να μιλήσει γι’ αυτά που έβλεπε να συμβαίνουν γύρω του (η ιστορία ήταν εμπνευσμένη από την αποκάλυψη ότι ο τότε δεξιός πρωθυπουργός της Γερμανίας, ως δικαστής του ναυτοδικείου, στη διάρκεια του ναζιστικού καθεστώτος, είχε στείλει πολλούς στο θάνατο).

Τη σκοτεινή ατμόσφαιρα του έργου έδωσε με τον πιο άμεσο τρόπο η σκηνοθεσία του Στάθη Λιβαθινού. Από τα σκηνικά και κοστούμια του Γιώργου Πάτσα και τους φωτισμούς του Λευτέρη Παυλόπουλου μέχρι (και πάνω απ’ όλα) τις πολύ καλές ερμηνείες: του Σοφοκλή Πέππα, πραγματική αποκάλυψη, στο ρόλο του Ρούντολφ, της Ανέζας Παπαδοπούλου (άλλης αποκάλυψης), στο ρόλο της Κλάρας, αξιολύπητη στην αναπηρική της καρέκλα, που αγωνίζεται, χωρίς αποτέλεσμα, ν’ αλλάξει την πορεία των γεγονότων, και, βέβαια, της Μπέττυς Αρβανίτη, σίγουρης στο ρόλο της Βέρας, της πρακτικής γυναίκας που προσπαθεί να βρει τη χρυσή τομή σε πράγματα και καταστάσεις που δεν συνταιριάζουν.

01.01.2000, Μικελίδης Νίνος Φένεκ «Κριτική – Η Γερμανία σε τρία πρόσωπα», Ελευθεροτυπία

Για το link πατήστε εδώ