Την Πέμπτη το βράδυ ανάμεσα στο αθηναϊκό κοινό του «Από Μηχανής» θεάτρου, που φιλοξενεί την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, βρισκόταν και ο Ισπανός συγγραφέας Ιγνάθιο δελ Μοράλ. Παρακολουθούσε ενθουσιασμένος την εξαίρετη παράσταση του έργου του το «Βλέμμα του μελαμψού άντρα», που σκηνοθέτησε ο Στάθης Λιβαθινός. Έργο που θίγει γλαφυρά τις φοβίες και ειδικότερα την ξενοφοβία και τον ρατσισμό της σύγχρονης κοινωνίας, αποκαλύπτοντας συγχρόνως τις βαθιές ρωγμές στην επικοινωνία και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Με πρωταγωνιστές εκτός από τους Νάντια Παπαθεοδώρου, Μαρία Σαββίδου, Αντίνοο Αλμπάνη και Στάθη Γράψα, τους Νιγηριανούς μη επαγγελματίες ηθοποιούς, Μιχάλη Αφολαγιάν και Τσίλι Ατζόκου.

Ο δελ Μοράλ ξεκίνησε ως ηθοποιός που έγραψε ένα πετυχημένο θεατρικό για παιδιά, για να καταλήξει ένας από τους παραγωγικότερους βραβευμένους θεατρικούς συγγραφείς και σεναριογράφους της πατρίδας του.

Το «Βλέμμα», όπως έχετε γράψει, είναι ένα έργο που γεννήθηκε από μια είδηση και τη φωτογραφία ενός πτώματος νέγρου ανδρός σε μια ισπανική παραλία.
Ναι. Η Ισπανία ήταν χώρα που παραδοσιακά έστελνε, δεν δεχόταν μετανάστες. Στο τέλος λοιπόν της δεκαετίας του ’80, που διάβασα την είδηση ότι Αφρικανοί μετανάστες φτάσανε στην ακτή της Ανδαλουσίας πνιγμένοι, ήταν μια είδηση μοναδική και όχι όπως σήμερα κοινότοπη, που δεν της δίνουμε σημασία. Μια μικρή… αφορμή αργότερα έγινε ένα τεράστιο πρόβλημα. Στην Ισπανία το 2005 περισσότεροι από 1000 μετανάστες, που προσπαθούσαν να περάσουν το στενό του Γιβραλτάρ, πέθαναν. Το ένα τρίτο από όσους το αποτολμούν σκοτώνονται. Το ζήτημα δεν είναι απλό και πρέπει να λυθεί. Ο κόσμος έχει αλλάξει πάρα πολύ και εμείς που ασχολούμαστε με την τέχνη δεν δίνουμε απαντήσεις. Θέτουμε όμως ερωτήματα.

Το ’95 και πάλι με αφορμή μια είδηση γράψατε το θεατρικό έργο «Ο Μπονιφάθε και ο βασιλιάς της Ρουάντας». Είναι συνήθως πηγή έμπνευσης η ειδησεογραφία;
Διαβάζω πολύ εφημερίδες, καθημερινώς. Είναι καλή πηγή. Όχι πάντα, αλλά συχνά αντλώ τα θέματά μου από την ειδησεογραφία. Ούτως ή άλλως, θεωρώ ότι οι συγγραφείς απαντάμε με τα έργα μας στις προκλήσεις που μας περιβάλλουν.

Καθημερινός ρατσισμός

Η ισπανική κοινωνία είναι ξενοφοβική και ρατσιστική όπως της σκιαγραφείτε στο έργο σας;
Επισήμως, όχι. Δεν υπάρχει κόμμα που στις διατάξεις του ή στις εξαγγελίες του να είναι εναντίον των ξένων και των μεταναστών, κάτι αντίστοιχο, δηλαδή, με το κόμμα του Λεπέν.

Υπάρχει όμως ένας κοινωνικός, καθημερινός ρατσισμός που, προς το παρόν, δεν έχει βρει αντίστοιχη πολιτική έκφραση.

Η ιδιότητα του ηθοποιού, με την οποία ξεκινήσατε επαγγελματικά, σας βοήθησε στη συγγραφή θεατρικών έργων;
Νομίζω με βοήθησε πολύ. Πολλοί συνάδελφοί μου είναι μόνο συγγραφείς, γράφουνε μόνο λογοτεχνία και αποφασίζουν να γράψουμε και θέατρο που, όμως, δύσκολα μπορεί να το μιλήσει ο ηθοποιός. Η δική μου γλώσσα μπορεί και μιλιέται άνετα απ’ τον ηθοποιό.

Τα θέματα που συνήθως σας απασχολούν δραματουργικά ποια είναι;
Τα επίκαιρα ζητήματα, η οικογενειακή ζωή, η μετανάστευση. Τα έργα μου αφορούν την εσωτερική ζωή του ανθρώπου. Ένα άλλο θέμα που με τα χρόνια διαπίστωσα ότι θίγεται σε όλα μου τα έργα είναι οι δυσκολίες στις σχέσεις των ανθρώπων. Η δυνατότητα ή όχι της επικοινωνίας διατρέχει όλα μου τα κείμενα.

Έχετε κι εσείς προβλήματα στη σύγχρονη δραματουργία;
Στην Ισπανία έχουμε μεγάλη συγγραφική κίνηση. Παρόλο που γράφονται όμως πολλά έργα, δεν ανεβαίνουν και στις θεατρικές σκηνές. Στην Ισπανία βλέπουν στη σκηνή τα έργα που έχουν εμπορική επιτυχία. Τα πιο σημαντικά έργα δεν παίζονται στις μεγάλες σκηνές αλλά στα περιφερειακά θέατρα. Πραγματικά, θα ήθελα πολύ τα θέατρά μας να γνωρίσουν το ένα το άλλο, γιατί τα προβλήματα είναι κοινά.

01.04.2006, Κλεφτόγιαννη Ιωάννα «Κατά ξενοφοβίας και ρατσισμού», Ελευθεροτυπία