Επιτυχημένα πειράματα του Σ. Λιβαθινού στο Εθνικό
«Εταιρεία Υποκριτών» ήταν ο πρώτος τίτλος του έργου του Μπουλγκάκοφ προτού η σοβιετική λογοκρισία «βάλει το χέρι της» τόσο στον τίτλο όσο και στο περιεχόμενο. Στη Μόσχα, στο Θέατρο Τέχνης ανέβηκε το 1936 με τον τίτλο «Μολιέρος» και κατέβηκε ύστερα από επτά παραστάσεις.
Σε έναν παγκόσμιο διαγωνισμό δυσκολιών ο Μπουλγκάκοφ θα αποσπούσε με άνεση το πρώτο βραβείο. Μέσα στα επτά χρόνια που μεσολάβησαν από τη συγγραφή του έργου, το 1929, μέχρι το ανέβασμά του, το 1935, ο συγγραφέας υφίσταται απίστευτες ταλαιπωρίες: οι συμφωνίες για το ανέβασμα του έργου του ακυρώνονται, η λογοκρισία τον έχει στο στόχαστρο, ο Βισνέφσκι-λογοτεχνικός του αντίπαλος- γράφει λίβελους εναντίον του, οι κόντρες με τον Στανισλάφσκι, η απόρριψη από το Κομμουνιστικό Κόμμα. Ο Μπουλγκάκοφ καταδικάζεται ουσιαστικά σε πείνα και ανέχεια καθώς η σοβιετική εξουσία απαγορεύει όλα του τα έργα και βρίσκεται αποκλεισμένος από ένα σύστημα που τον θεωρεί συνωμότη και αντιφρονούντα σταλινικά.
Ο Μπουλγκάκοφ θαυμάζει απεριόριστα τον Μολιέρο. Ταυτίζεται μαζί του. Η ζωή του Μολιέρου στέκεται αφορμή για να μιλήσει ο Μπουλγκάκοφ για την καταστρεπτική σχέση δημιουργού και εξουσίας. Μιλά στην πραγματικότητα και για τη δική του σχέση με το σταλινικό καθεστώς. Κόμβος του έργου του η καθημερινή ζωή του θιάσου του Μολιέρου στα παρασκήνια του θεάτρου. Ο Μολιέρος, διευθυντής του θιάσου στο Παλέ Ρουαγιάλ, βρίσκεται στο στόχαστρο των επικριτών του. Αιτία ο ανοιχτός πόλεμος που του έχει κηρύξει η περίφημη Αδελφότητα της Θείας Ευχαριστίας που τον θεωρεί ορκισμένο εχθρό της. Αφορμή, αυτή τη φορά, ο γάμος του με την Αρμάντ Μπεζάρ, για την οποία φημολογείται ότι είναι κόρη του. Η ζωή του Μολιέρου φαρμακώνεται από τις φήμες που διαδίδονται παντού. Είχε διαπράξει την πιο ειδεχθή αιμομιξία: είχε παντρευτεί την κόρη του. Η λογοκρισία, η στρατηγική της Εκκλησίας, με την απειλή του αφορισμού γίνονται αιτία για να χάσει τη βασιλική εύνοια. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι σχέσεις του με το παλάτι διαταράσσονται.
Ο Βασιλιάς θαυμάζει το Μολιέρο, εκτιμά τον «Ταρτούφο», αλλά για λόγους διπλωματίας απέναντι στην Εκκλησία επιλέγει να απαγορεύσει την παράσταση. Η φιλία του Μολιέρου με το βασιλιά δεν διαρκεί πολύ. Ο μονάρχης επηρεασμένος από την μαντάμ ντε Μαιντενάν δεν πηγαίνει πια στο θέατρο. Ο Μολιέρος βυθίζεται σε λήθη και απαξίωση που τον οδηγούν στην κατάθλιψη. Το έργο του Μπουλγκάκοφ περιγράφει την τελευταία περίοδο της ζωής του Μολιέρου ως τον θάνατό του.
«Τι τα προκάλεσε όλα αυτά; Τι; Τι να γράψω; Αιτία για όλα αυτά ήταν η δυσμένεια του βασιλιά και η Μαύρη Αδελφότητα! Αυτό θα γράψω» λέει ο έμπιστος φίλος του Μολιέρου, Λεγκράντζ, και με αυτή τη φράση τελειώνει το έργο. Μια φράση καταγγελία – κλειδί για την ταυτότητα του έργου. Στην παράσταση της Πειραματικής Σκηνής που σκηνοθέτησε ο Στάθης Λιβαθινός το έργο ακούγεται καθαρά, με διαύγεια, αλλά μόνο σαν περιγραφή της ιστορίας. Το επίπεδο στο οποίο διαφαίνεται η στάση του Μολιέρου, η πολιτική σχέση με τους κρατούντες και η ίντριγκα χάνονται εντελώς. Όπως απουσιάζουν ο φόβος και ο υπαινιγμός από την υποκριτική των ηθοποιών. Η στάση απέναντι στην εξουσία είναι μια θέση υπαρξιακής αγωνίας που δεν διαφαίνεται πουθενά.
Παρ’ όλα αυτά η παράσταση είναι αποτέλεσμα μακράς και επιμελούς εργασίας, από τις καλύτερες της Πειραματικής Σκηνής, με έναν αληθινά προικισμένο, εξαιρετικής ακρίβειας και ταλέντου ηθοποιό, τον Δημήτρη Ήμελλο, στον ρόλο του Μολιέρου. Χαριτωμένος, μια μινιατούρα βασιλιά, ο Νίκος Καρδώνης, στο ρόλο του Λουδοβίκου, εντυπωσιακός στο ρόλο του Δίκαιου Παπουτσή, ο Δημήτρης Παπανικολάου. Η πολύ καλή μετάφραση του έργου είναι του Λεωνίδα Καρατζά και το ευφυές σκηνικό της Θάλειας Ιστικοπούλου. Μια από τις πιο αξιόλογες παραστάσεις της χρονιάς.
03.02.2005, Αναγνώστου Δήμητρα «Η ίντριγκα της εξουσίας», Athens Voice
Για το link πατήστε εδώ