Κάποτε, πριν χρόνια, ένας φίλος μου είπε ότι μαθαίνει ρώσικα, για να διαβάσει κάποια στιγμή στη ζωής του, το «Έγκλημα και Τιμωρία» στο πρωτότυπο. Τότε, μου φάνηκε κάπως υπερβολικό.
Την Κυριακή το απόγευμα, στην παράσταση «ο Ηλίθιος», την ώρα που ο Πρίγκιπας Λέων Νικολάγιεβιτς Μύσκιν σπάραζε μπροστά στην υψηλή κοινωνία κι έπεφτε λιπόθυμος με κρίση επιληψίας στη σκηνή του θεάτρου, ναι, εκείνη τη στιγμή ήθελα να άκουγα την κραυγή του, έτσι όπως ακριβώς ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι την έδωσε.
Ο Ντοστογιέφσκι, που επιληπτικός κι αυτός, γράφει σε φίλο του Μάρτιο του 1868.
«… Δεν άρχισα ακόμη το 3ο μέρος του μυθιστορήματος, που έχω δώσει το λόγο της τιμής μου, να παραδώσω την 1η Απριλίου στη σύνταξη. Χθες τη νύχτα άλλαξε ριζικά όλο το σχέδιο του 3ου και 4ου μέρους. Στο μεταξύ τα νεύρα μου τα νιώθω πολύ πιο άσχημα, οι κρίσεις πιο συχνές και πιο ισχυρές – μ’ ένα λόγο, να η κατάστασή μου!»
Η παράσταση αυτή του «ηλίθιου» αποτελεί από τα πιο δυνατά έργα που έχω δει.
Ισχυροί χαρακτήρες οι περισσότεροι, από τον Μύσκιν και τον Ρογκόζιν, τον Λέμπεντεφ και τον Γκάνια, μέχρι τις δύο γυναίκες που κυριαρχούν, την Αγλαΐα Ιβάνοβα Επαντσίνα και τη Ναστάζια Φιλίποβνα, ίσως την πιο δυναμική γυναικεία φιγούρα σε έργο του Ντοστογιέφσκι.
Πάθος, καλοσύνη, ανεξέλεγκτος έρωτας, δυνατοί και αδύνατοι, ισχυροί και πένητες, υπερήφανοι, άνθρωποι που ζουν με το παρελθόν, και στη μέση η ηλίθια τρέλα του Μύσκιν.
Να προσπαθεί να ισορροπήσει τα επικίνδυνα, να σώσει ή να γκρεμίσει…
Το τέλος του έργου δίνει και την αναμενόμενη λύση.
Τη δολοφονία της Ναστάζια από τον Ρογκόζιν, και τη συχώρεση του από τον ηλίθιο πρίγκιπα!
«Όταν αργότερα άνοιξε η πόρτα και μπήκε μέσα ο κόσμος, βρήκανε το δολοφόνο σε πλήρη αμνησία και πυρετό.
Ο πρίγκιπας καθόταν δίπλα του ασάλευτος στο στρωσίδι και κάθε φορά που ο άρρωστος έβαζε τις φωνές και παραληρούσε, βιαζόταν να του αγγίξει απαλά τα μαλλιά και τα μάγουλα με το τρεμάμενο χέρι του, σαν να ‘θελε να τον χαϊδέψει και να τον ησυχάσει».
Οι τελευταίες φράσεις του έργου του Ντοστογιέφσκι μας δείχνουν και τα δικά του πιστεύω.
«Φτάνουν πια οι παραφορές, καιρός να βάλουμε μυαλό.
Κι όλα αυτά, όλο αυτό το εξωτερικό, κι όλη αυτή η Ευρώπη σας, όλα αυτά είναι φαντασία και τίποτε άλλο, κι όλοι εμείς, στο εξωτερικό, είμαστε μια φαντασία…
Θυμηθείτε τα λόγια μου…»
Η Πειραματική Σκηνή του Εθνικού τα έδωσε όλα.
Και οι επτά συνεχείς ώρες που πέρασα στο θέατρο, άξιζαν και με το παραπάνω. […]
10.12.2007, Χ. Ναταλία «Ο Ηλίθιος από το Εθνικό Θέατρο», avopolis.gr
Για το link πατήστε εδώ