Σε μία εποχή που «οι ήρωες λιγοστεύουν», όπως ο ίδιος τονίζει, ο Στάθης Λιβαθινός επέλεξε ν’ ανεβάσει την Ιλιάδα.

«Η έννοια του ήρωα σήμερα είναι μία βασανισμένη έννοια, γιατί ο ήρωας έχει κάτι που το χρειαζόμαστε όλοι από μικρά παιδιά. Είναι κάτι που μας συνδέει πάρα πολύ με την παιδική μας ηλικία και είναι ένα πρόβλημα της εποχής μας καθώς ισοπεδώνονται οι άνθρωποι, ισοπεδώνονται τα όνειρά τους. Και οι ήρωες λιγοστεύουν…» λέει.

Θεωρεί ότι το θέμα του ηρωισμού «το διαπραγματεύεται πολύ όμορφα η Ιλιάδα, όχι το πώς κάποιος είναι ήρωας, αν γεννιέται, αλλά το πώς γίνεται ήρωας. Αυτή είναι μία ενδιαφέρουσα προοπτική που βρίσκεται μέσα στην Ιλιάδα και που την εξετάζει η παράσταση. Δηλαδή, πώς σιγά σιγά ένας άνθρωπος μετατρέπεται σε ήρωα, χωρίς να χάνει τα ανθρώπινά του χαρακτηριστικά. Πώς ξεχωρίζει, δηλαδή, από τον μέσο όρο και δεν είναι μέτριος» εξηγεί.

Μετά τις sold out παραστάσεις τον Ιούνιο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, η «Iλιάδα», παρουσιάζεται και πάλι στην «Πειραιώς 260» για λίγες μόνο παραστάσεις, έως τις 22 Σεπτεμβρίου (εκτός Δευτέρας 16/9).

Η δεύτερη «αναμέτρηση» του κοινού με τη δική του ανάγνωση της «Ιλιάδας» απαιτούσε διαφοροποιήσεις στην παράσταση; «Πάντα, γιατί όταν έχεις ένα τέτοιο υλικό στα χέρια σου κάθε μέρα που περνάει σκέφτεσαι πόσα δεν έχεις κάνει, και πόσα μπορείς να κάνεις ακόμα» απαντά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Στάθης Λιβαθινός σε ένα διάλειμμα από τις πρόβες λίγο πριν την πρεμιέρα της παράστασης.

«Ήδη, αυτή τη στιγμή αλλάζουμε σκηνές, δοκιμάζουμε καινούριες, οπωσδήποτε κόβουμε σε διάρκεια, γιατί σιγά σιγά πυκνώνει και το υλικό μας… Είναι κάτι που εγώ έτσι κι αλλιώς το κάνω πάντα, πόσο μάλλον τώρα» τονίζει ο σκηνοθέτης που «αφηγείται» μαζί με τους συνεργάτες του σε μία τετράωρη -περίπου- παράσταση το ομηρικό έπος, μέσα από το οποίο αναδύεται όλη η σύγχρονη Ελλάδα.

Οι 15 ηθοποιοί, σαν σύγχρονοι ραψωδοί, αφηγούνται την ιστορία του πιο βίαιου πολέμου όλων των εποχών και μετατρέπουν το εμπνευσμένο αυτό κείμενο σε μία σειρά από ποιητικές εικόνες σκληρές, αλλά και τρυφερές, που αποτυπώνουν όλα τα κεφάλαια του τρωικού πολέμου. Οι χαρακτήρες και τα κίνητρα των ηρώων, οι διαθέσεις των θεών, που αλλάζουν διαρκώς, αλλά και οι σχέσεις μεταξύ των πρωταγωνιστών του έπους αποτελούν τον κεντρικό ιστό, πάνω στον οποίο ξεδιπλώνεται όλη η θεατρική αφήγηση.

Στην ανανεωμένη εκδοχή της η παράσταση αποτελείται από 4 μέρη, το καθένα από τα οποία διαρκεί κατά μέσο όρο πενήντα λεπτά. «Το 4o μέρος μίκρυνε αρκετά και άλλαξε λίγο και είναι περίπου 4 ώρες καθαρή παράσταση, όχι περισσότερο» λέει ο Στάθης Λιβαθινός.

Τι τον προκάλεσε εξαρχής ν’ ασχοληθεί με το συγκεκριμένο έργο; «Μα το ίδιο το έργο φτιάχτηκε για να προκαλεί το ανθρώπινο μυαλό στους αιώνες» απαντά ο σκηνοθέτης και σχολιάζει: «Είναι κάτι βαθύτερο αυτό, ξέρετε… Είναι η ανάγκη μου και η ανάγκη κάθε καλλιτέχνη πιστεύω, ν’ ασχοληθώ με κάτι δύσκολο, σχεδόν ακατόρθωτο. Να μιλήσω στην εποχή μου για κάτι που την αφορά πάρα πολύ, ν’ ασχοληθώ με τον Όμηρο, εγώ ο ίδιος σαν άνθρωπος (γιατί βγήκα πολύ πιο πλούσιος από όλη αυτή τη διαδικασία) και εντέλει ν’ αναμετρηθώ κι εγώ και οι συνεργάτες μου με κάτι που μας εξελίσσει και σαν καλλιτέχνες. Γιατί καμία ασφάλεια και καμία σιγουριά δεν υπάρχει στην αναμέτρησή σου με ένα τέτοιο κείμενο, παρά πρέπει να εξερευνήσεις και να βρεις μία επιπλέον θεατρική γλώσσα. Και αυτό είναι κάτι που σίγουρα με ενδιαφέρει επίσης».

Ντοστογιέφσκι, Κορνάρος, Παπαδιαμάντης, Όμηρος. Γιατί επιμένει στα λογοτεχνικά κείμενα;
«Είναι καθαρή σύμπτωση. Με αφορά η λογοτεχνία στο θέατρο, αλλά όχι μόνο. Απόδειξη πως τώρα ασχολούμαι με τους “Βρικόλακες” του Ίψεν στο θέατρο της οδού Κεφαλληνίας. Άλλωστε, οποιοδήποτε κείμενο έχει ζωή μέσα του, αφορά το θέατρο. Ελλείψει θεατρικών έργων που να μιλούν στη δύσκολη εποχή μας, νομίζω ότι το θέατρο δανείζεται υλικό από παντού. Έτσι είναι το “νόμιμο” κι έτσι προχωράει και το θέατρο» υποστηρίζει.

Διδάσκουν σήμερα οι αρχαίοι μύθοι (και αν ναι, τι;) ή απλά μας επιτρέπουν να ξεφύγουμε σε ένα παρελθόν κλέος;
«Η Ιλιάδα είναι έπος και είναι καθαρά καλλιτεχνικό δημιούργημα. Βασίζεται σε μύθους, αλλά η επέμβαση του Ομήρου, ενός καθαρά συνειδητού καλλιτέχνη και ο τρόπος που το χειρίζεται, είναι πάρα πολύ φανερός. Πρόκειται για μεγαλοφυή καλλιτέχνη, ο οποίος ανατρέπει, συγκινεί τραβάει την προσοχή, εκπέμπει ενέργεια και σκέψη. Και σαν καλλιτεχνικό δημιούργημα πρέπει να το δει κανείς, ούτε σαν δίδαγμα, ούτε σαν μύθο. Εγώ ανεβάζω την Ιλιάδα σαν ένα έργο τέχνης, όχι σαν έναν μύθο, ούτε σαν την Βίβλο» υποστηρίζει.

Μετά τις 10 παραστάσεις της Πειραιώς 260, το έργο θα ταξιδέψει στην Ολλανδία, όπου θα παρουσιαστεί, στο πλαίσιο του προγράμματος της περιόδου 2013-2014 του θεάτρου Stadsschoumburg του Άμστερνταμ, στις 5 & 6 Οκτωβρίου.

«Η Ολλανδία είναι ένα ταξίδι που για εμάς είναι τεράστια τιμή. Μετά, ελπίζω η παράστασή μας να συνεχιστεί και εδώ και στο εξωτερικό. Βρισκόμαστε σε συζητήσεις με τον Τάκη Τζαμαργιά από το δημοτικό θέατρο Πειραιά. Ελπίζουμε να γίνει, γιατί ο Πειραιάς είναι μία πόλη υπέροχη. Το θέατρο αυτό είναι διαμάντι και θέλουμε να πιστεύουμε ότι η “Ιλιάδα” μπορεί να βρει τη στέγη της εκεί, γιατί είναι ένα κείμενο που έτσι κι αλλιώς μόλις τώρα ξεκινάει την καριέρα του» λέει ο Στάθης Λιβαθινός.

Πώς βλέπει ο ίδιος το μέλλον του θεάτρου στην Ελλάδα; Πιστεύει ότι θα υπάρχει αναπροσαρμογή σε μικρότερες παραγωγές;

«Αυτό έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει, αλλά δεν παύουν να υπάρχουν και “οι τρελοί του χωριού”, όπως εμείς. Και οι μεγάλες και οι μικρές παραγωγές χρειάζονται, ξέρετε. Γιατί δεν γίνεται αλλιώς. Νομίζω παρόλα ταύτα πως το μέλλον του θεάτρου μας στην παιδεία θα κριθεί, έτσι κι αλλιώς».

Αν του πρότειναν ν’ αναλάβει κάποια θέση στη δραματική σχολή του Εθνικού θεάτρου θα την αποδεχόταν;
«Δέχτηκα μία πρόσκληση για συζήτηση από τον κ. Χατζάκη και ελπίζω αυτή η πρόταση να αποδειχθεί αληθινή και να γίνει. Είμαστε σε κάποια πρώτη κουβέντα, ελπίζω να συμβεί. Εγώ είμαι εδώ και διαθέσιμος πάντα» καταλήγει.

13.09.2013, Χ.Σ. «Η έννοια του ήρωα σήμερα είναι βασανισμένη. Οι ήρωες λιγοστεύουν, λέει ο σκηνοθέτης Στάθης Λιβαθινός», Κέρδος