Στο θέατρο Εξαρχείων ερμηνεύει εξαιρετικά τον κεντρικό ήρωα του τελευταίου έργου του Άρθουρ Μίλερ Σπασμένο γυαλί. Έναν εσωστρεφή Εβραίο στην Αμερική, που έχει προβληματικές σχέσεις με τη γυναίκα του τη δεκαετία του ’30, με έντονο τον απόηχο της ανόδου των ναζί στη Γερμανία (μια ωραία παράσταση με άξιους συμπρωταγωνιστές την Αννίτα Δεκαβάλα και τον Τάκη Βουτέρη – ο τελευταίος έχει κάνει και τη σκηνοθεσία).

Στο θέατρο Αμόρε με την ιδιότητα του σκηνοθέτη, δίνει μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα στις γοητευτικά μελαγχολικές ιστορίες του Πούσκιν Ο πέτρινος καλεσμένος, Μότσαρτ και Σαλιέρι, Γλέντι στον καιρό της πανούκλας που παρουσιάζονται στον Εξώστη με τίτλο Μικρές Τραγωδίες (παίζουν οι Ναταλία Δραγούμη, Άννα Μάσχα, Θέμις Πάνου, Δημοσθένης Παπαδόπουλος).

Απόφοιτος της δραματικής σχολής του Πέλου Κατσέλη και της Φιλοσοφικής Αθηνών, με εξάχρονες σπουδές σκηνοθεσίας στο Κρατικό Ινστιτούτο Θεάτρου της Μόσχας, με μικρή αλλά ποιοτική διαδρομή στη σκηνή με Ίψεν, Χορτάτση και Τσέχοφ (συνεργασίες με Αντώνη Αντύπα, Λευτέρη Βογιατζή και Γιάννη Χουβαρδά αντίστοιχα), ο Στάθης Λιβαθινός έχει φέτος αυτή την ενδιαφέρουσα διπλά παρουσία, ηθοποιού και σκηνοθέτη.

«Ήταν μια πρόκληση στιγμής. Αν και συγγενικά επαγγέλματα, πιστεύω πως η απόσταση ανάμεσα στο σκηνοθέτη και τον ηθοποιό είναι πολύ μεγάλη. Χρειάζεται να αφιερώσεις μια ζωή είτε στο ένα είτε στο άλλο. Με γοητεύουν και τα δύο, αλλά κάποια στιγμή θα αφιερωθώ μόνο στο ένα, μάλλον τη σκηνοθεσία».

Έξι χρόνια στη Ρωσία, πολύς καιρός. Τι μένει σαν απόσταγμα;
Ήταν μια καινούργια πατρίδα. Ακόμη και τα αρνητικά μεταμορφώνονταν για μένα σε θετικά τότε. Η τέχνη σαν τρόπος ζωής ήταν διάχυτη στους ανθρώπους που μαζί τους συνδέθηκαν εκεί. Ο απέραντος σεβασμός, ο έρωτας για το θέατρο, ήταν ό,τι πιο πολύ έζησα, παρά το ότι εκείνο τον καιρό στη Ρωσία η γη άνοιξε στα δύο. Έφτασα επί Τσερνιένκο κι έφυγα επί Γκορμπατσόφ. Είδα τους Ρώσους να ξαναδιαβάζουν τα απαγορευμένα τους έργα, είδα στην τηλεόραση τις πρώτες γέφυρες με την Αμερική, είδα τον Γκορμπατσόφ να βγαίνει στο δρόμο να μιλάει στον κόσμο, είδα τον Ντοστογιέφσκι να ξαναπαίζεται στη σκηνή. Έζησα δηλαδή την επαλήθευση όσων προφήτευσε ο Ντοστογιέφσκι, γιατί εκείνος τα είχε πει όλα αυτά στους Δαιμονισμένους του. Ήταν μια εποχή αλήθειας, που τώρα βέβαια άρχισε να ξεφουσκώνει και να γίνεται κάτι άλλο. Η ρώσικη ψυχή είναι φοβερά αβυσσαλέα και δεν μοιάζει με τη δική μας. Εμείς είμαστε πολύ ανοιχτοί στην αρχή αλλά πιάνουμε πάτο πολύ γρήγορα. Αντίθετα ο Ρώσος ανοίγει με πολύ κόπο, με πολύ πόνο και πολύ αργά. Και όταν κάποια στιγμή φτάσει να ξεσπάσει τότε… τότε μιλάει ο Ντοστογιέφσκι. Κάπως έτσι ήταν η ρώσικη εμπειρία μου, μαζί με αρκετό χιόνι.

Ο ήρωας που ερμηνεύετε στο Σπασμένο γυαλί είναι γεμάτος τραύματα και ενοχές, που τον μπλοκάρουν και τον καθιστούν απρόσιτο στη γυναίκα του.
Στο καμαρίνι μου υπάρχει μια φωτογραφία που δείχνει έναν Εβραίο στη Γερμανία της εποχής της νύχτας των κρυστάλλων. Είχε σαν όλους τότε τους Εβραίους ραμμένο ένα κίτρινο αστέρι στην πλάτη. Όλοι μας έχουμε ένα αστέρι ραμμένο στη πλάτη είτε γιατί ανήκουμε σ’ ένα γκέτο είτε γιατί είμαστε μόνοι και η μοναξιά είναι το μεγαλύτερο γκέτο. Θέλω να πω ότι πέρα από το κοινωνικό πρόβλημα που θίγει το έργο υπάρχει και το γκέτο μέσα στην ίδια την οικογένεια. Είναι ένας άνθρωπος που αγνόησε τον άνθρωπό του για 20 χρόνια. Όπως μια κοινωνία αγνόησε μια ολόκληρη ομάδα επί εκατό χρόνια ή ένας πλανήτης αγνόησε ένα λαό επί διακόσια χρόνια. Τα γκέτο όμως ξεκινούν από την ψυχή μας. Ο ήρωας αυτός με συγκίνησε γιατί μέσα από το μαύρο του απειλητικό κοστούμι έβλεπα διαρκώς μια παιδική ψυχή να κλαίει.

Παιχνίδι θανάτου

Στις Μικρές Τραγωδίες του Πούσκιν που σκηνοθετήσατε, ο θάνατος δίνει το παρών σε όλες.
Το νόημα του θανάτου απασχολεί έντονα όλους τους Ρώσους ποιητές, αλλά ο Πούσκιν ενδιαφέρεται για το πως αντιστέκονται στη φορά αυτοί οι τέσσερις ποιητές του έργου. Η αντίσταση στο θάνατο είτε με τον έρωτα είτε με τη φιλία είτε με το γλέντι αφορά τον καθένα μας γιατί αν κάνουμε πως τον ξεχνάμε ζούμε πάντα μαζί του. Και οι τέσσερις ήρωες παίζουν με το τρόπο τους με το θάνατο. Με τους θεατές διαλέγονται με στίχους και τα πρώτα λόγια που ακούγονται στην παράσταση είναι από την ελεγεία του Πούσκιν: «Δεν θέλω όμως φίλε να πεθάνω, να ζήσω θέλω, να σκέπτομαι, να πάσχω». Είναι ας πούμε η κόκκινη κλωστή μέσα απ’ αυτά τα μικρά έργα.

Το θέατρο σε κάνει να ξεφύγεις από την πραγματικότητα;
Δεν θα το ‘λεγα ποτέ. Το θέατρο πρέπει να βοηθά να καταλάβεις την πραγματικότητα. Πραγματικότητα δεν είναι πάντα αυτό που ζούμε. Ο Ντοστογιέφσκι έλεγε: «Δεν υπάρχει τίποτα πιο φανταστικό απ’ τη πραγματικότητα». Η τέχνη έρχεται για να δείξει ποια πραγματικά είναι η ζωή και πού μας ξεφεύγει από τα χέρια ζώντας και που νομίζουμε πως είναι ζωή. Το θέατρο δεν είναι ποτέ αυτοσκοπός. Είναι ένα όχημα, ένας τρόπος για να μιλήσεις για κάποια πράγματα. Εξαρτάται από το ποιος είσαι, πού πας.

25.02.1996, Βιδάλης Γιώργος «Ένας… υποκριτής σκηνοθετεί», Ελευθεροτυπία