Όταν μέσα σε 15 παραστάσεις που έχεις δει από την έναρξη της φετινής χειμερινής θεατρικής περιόδου, μόνο μία δεν ήταν καλή, και όταν οι υπόλοιπες 14 ήταν κάτι παραπάνω από καλές, τότε είσαι σίγουρος ότι το ελληνικό θέατρο βρίσκεται σε μεγάλη άνθιση (Κάποτε, πριν από μερικά χρόνια, τα νούμερα ήταν ακριβώς τα αντίθετα: 1 καλή παράσταση, 14 κακές).

Επιβεβαίωση των παραπάνω δίνει και η παράσταση στο θέατρο «Πορεία» με το έργο του Μάμετ «Οικόπεδα με θέα». Ένας σπουδαίος συγγραφέας, μα – το κυριότερο – μια σπουδαία παράσταση.

Τον Μάμετ τον γνωρίζουμε στην Ελλάδα από το 1984 με το αποκαλυπτικό «Το σεξ το επιούσιον» σε μια καλοφτιαγμένη παράσταση από τον Αντώνη Αντωνίου. Ακολούθησαν ο «Εντμοντ» (το 1990) και «Ο αμερικάνικος βούβαλος» (το 1992) –που ήταν η πρώτη επαφή των τριών κυριότερων ηθοποιών και της σημερινής παράστασης «Οικόπεδα με θέα». Δηλαδή, του Δημήτρη Καταλειφού, του Γιώργου Κέντρου και του Δημήτρη Τάρλοου.

Ακολούθησαν το «Τέρμα τα γκάζια» (1993) –πάλι από τον Αντωνίου- το «Ολεάνα» (1994), το «Μια ζωή θέατρο» (1995), το «Κρυπτογράφημα», το «Δάσος» (1998) και το «Ένα κήρυγμα» (το 1999). Σύνολο δηλαδή 9 έργα και με το τωρινό 10. Η επαφή μας δηλαδή με τον Μάμετ ήταν πολύ σημαντική και πλούσια.

Τι είναι αυτό που κάνει ελκυστικά τα έργα του Μάμετ; Και μάλιστα σ’ όλον τον κόσμο, οπουδήποτε κι αν παίχτηκαν; Πιστεύω πως είναι η αναγνώριση από τους θεατές, κάνει που είναι κοινό παγκόσμια: η μανία για το χρήμα και τον πλουτισμό, σαν πρώτη -ή και η μοναδική- επιδίωξη, χωρίς πια αρχές ή άλλα ιδανικά. Και μπορεί βέβαια στα έργα του Μάμετ το θέμα να εντοπίζεται αποκλειστικά στην Αμερική, αλλά ο κάθε θεατής μπορεί να αναγνωρίσει το ίδιο πρόβλημα και στη δική του χώρα.

Όσο κι αν διαφέρουν από χώρα σε χώρα τα ιδιαίτερα ηθογραφικά στοιχεία που τη χαρακτηρίζουν, στο βάθος όλων υπάρχει το χρήμα. Με κάθε τρόπο. Δεν υπάρχει τίποτ’ άλλο που να σε κάνει δυνατό, που να είσαι και να φαίνεσαι σπουδαίος. Να σε υπολογίζουν –ακόμη και να σε σέβονται.

Η Αμερική –αυτή η χώρα των άπορων και απελπισμένων μεταναστών – ξεκίνησε να χτιστεί με τις προσδοκίες και τα όνειρα. Κάπου να στεριώσουν, κάπου να βρουν κυρίως ένα κομμάτι γης- λίγων, πολλών ή πάρα πολλών εκταρίων- και εκεί, αφού καταλαγιάσουν την πείνα τους, να χτίσουν τη δική τους, προσωπική Αμερική.

Δεν είναι βέβαια τυχαίο που μερικοί από τους πιο σημαντικούς ήρωες θεατρικών αμερικανικών έργων είναι μεσίτες οικοπέδων. Εργαζόμενοι δηλαδή, χωρίς γη οι ίδιοι, που θα εκμεταλλευτούν το αμερικάνικο όνειρο εκατομμυρίων Αμερικανών για ατομική ιδιοκτησία γης.

Και εδώ αρχίζει να μετατρέπεται το όνειρο σε εφιάλτη. Και για τους αγοραστές και για τους πωλητές. Κυρίως για τους πωλητές. Ο Μάμετ τους ξέρει από πρώτο χέρι. Ο ίδιος εργάστηκε πολύ νέος, σε ηλικία 22 ετών, σ’ ένα μεσιτικό γραφείο. Ξέρει την αναγκαστική έκπτωση ηθικής –ως την εξαχρείωση- στην οποία πέφτουν οι πωλητές για να πείσουν τους αγοραστές να αγοράσουν αυτό που τους προτείνουν – έστω κι αν ξέρουν ότι αυτή η γη που τους πουλάνε δεν αξίζει απολύτως τίποτα, και δε έχει καθόλου, καμιά «θέα» όπως τους λένε.

Ακόμα, ξέρει τον ανταγωνισμό που υπάρχει ανάμεσα στους πωλητές του ίδιου γραφείου και την εκμετάλλευση της φιλίας και της υποτιθέμενης συναδελφικότητας τους σε δόλια και μοχθηρή αντιπαλότητα. Οι ήρωες του Μάμετ στο «Οικόπεδα με θέα» ανήκουν στον φρικτό κόσμο που έχει καταλήξει να είναι το αμερικανικό όνειρο της ατομικής πρωτοβουλίας.

Αυτοί οι ήρωες, όμως, πρέπει να φανούν μέσα στη θεατρική παράσταση. Και το έργο χρειάζεται απαραιτήτως καλή παράσταση. Κάθε έργο, βέβαια χρειάζεται καλή παράσταση, αλλά εκείνα τα έργα που δεν βασίζονται στη δράση και τα περίπλοκα επεισόδια, μόνο η καλή παράσταση μπορεί να τα αναδείξει. Και αυτό ακριβώς έγινε τώρα στο «Πορεία».

Δεν βρέθηκαν απλώς οι κατάλληλοι ηθοποιοί για να παίξουν τους ρόλους, αλλά οι απολύτως ικανοί ηθοποιοί, για να τους δημιουργήσουν. Έτσι, πέτυχαν να γίνει μια από τις πιο συναρπαστικές παραστάσεις του χειμώνα – από άποψη υποκριτικής.

Αξίζει να δει κανείς αυτή τη παράσταση μόνο και μόνο για να απολαύσει την υποκριτική τελειότητα μιας σκηνής: αυτής όπου δύο από τους πωλητές «καταστρώνουν» σχέδιο κλοπής καταλόγου από το γραφείο τους με υποψήφιους αγοραστές. Οι δύο αυτοί ηθοποιοί είναι ο Αλέξανδρος Μυλωνάς και ο Άρτο Απαρτιάν.

Προσωπικά, θα έδινα για φέτος το πρώτο βραβείο δεύτερου ρόλου στον Άρτο Απαρτιάν. Είναι απολαυστικός και τέλειος. Με την αγέλαστη κωμικότητά του μένει έντονα χαραγμένος στη μνήμη του θεατή, καθώς έχει δίπλα του τον εξαίρετο υποκριτή Αλέξανδρο Μυλωνά, σε μία από τις καλύτερες στιγμές του.

Και να σκεφτεί κανείς ότι πέρα από αυτό το ντουέτο –σε σημαντικότερους και βασικότερους ρόλους – βρισκόταν ο Δημήτρης Καταλειφός – ένας ηθοποιός που δουλεύει με εξαιρετική προσοχή και ευαισθησία κάθε ρόλο που παίζει- και ο Γιώργος Κέντρος, ένας εκρηκτικός υποκριτής, που καταφέρνει να μην εκτροχιάζεται ποτέ, αν και φέρνει την υποκριτική του σε ακραία όρια.

Δίπλα τους ο Δημήτρης Τάρλοου, φιλόδοξος και καλός ηθοποιός, προσφέρει ένα ανακαινισμένο και ζεστό – επιτέλους – «Πορεία» και μια ιδιαίτερη ερμηνεία στο ρόλο του. Τη διανομή συμπληρώνουν απόλυτα ικανοποιητικά ο Γιώργος Μακρής και ο Ανδρέας Νάτσιος.

Ο Στάθης Λιβαθινός συντόνισε σκηνοθετικά με χιούμορ και ακρίβεια, μέσα στο σκηνικό χώρο της Ελένης Μανωλοπούλου, την παράσταση, ενώ ο David Lynch πρόσφερε μια εξαιρετικά καλή μουσική μπάντα.

Στο δρομάκι της οδού Τρικόρφων βρίσκεται μια απολαυστική παράσταση. Μην τη χάσετε.

19.01.2002, Χρηστίδης Μηνάς «Εφιάλτης το αμερικάνικο όνειρο», Ελευθεροτυπία

Για το link πατήστε εδώ