Όνειρο – Αύγουστος Στρίντμπεργκ

«Όνειρο» στην «Πειραματική» του Εθνικού Θεάτρου

Θα ήταν σοβαρή παράλειψη της στήλης αν δεν αναφερόταν στην πολύ σημαντικής, ουσιώδους ερμηνευτικής άποψης, γοητευτικής αισθητικά και ατμοσφαιρική παράσταση του Στάθη Λιβαθινού –καλλιτεχνικού διευθυντή της «Πειραματικής Σκηνής» του Εθνικού Θεάτρου, με το «Όνειρο» του Στρίντμπεργκ και στην αξιοθαύμαστη, ποιητικής δύναμης, μετάφραση του Γιώργου Δεπάστα, έστω και μετά το τέλος της (ας «όψεται» το πληθωριστικό ρεπερτόριο του θεατρικού χειμώνα). Ο περιορισμένος αριθμός παραστάσεων, λόγω του συνολικού ρεπερτορίου της «Πειραματικής Σκηνής», στέρησε τη δυνατότητα να δουν περισσότεροι θεατρόφιλοι αυτό το σπανιότατα παιζόμενο έργο, το πιο αγαπημένο του έργο, «παιδί του πιο βαθιού του πόνου», όπως έγραψε ο Στρίντμπεργκ. Ένα εκπληκτικής σύλληψης, αριστοτεχνικής μυθοπλασίας, αλλά και δύσβατο ερμηνευτικά, σκηνικό ποίημα για τη ζωή. Τη μόνη, την επί γης «κόλαση» των ατελεύτητων παθών των ανθρώπων και την αδιαίρετη με εκείνη των ανθρώπων «τραγωδία» της αγνής ποίησης να «πηγάζει» από την πραγματική ζωή, αλλά και την «οφειλή» του ποιητή να διεκτραγωδεί τα πάθη των ανθρώπων με τη «μητρική τους γλώσσα που λέγεται παράπονο». Αυτή η εξαίσια ποιητική φράση του Στρίντμπεργκ, βαλμένη στο στόμα του Ίντρα (ο ρεαλιστής Στρίντμπεργκ έγραψε το «Όνειρο» έχοντας μελετήσει το Βουδισμό), αποτελεί ερμηνευτικό «κλειδί» του έργου, για να διαπεράσει κανείς την «ονειρική», υπερρεαλιστική υφή της πλοκής και να αναδείξει το βαθύτατο, σκληρό, ωμό, πικρό (ακόμα και με στοιχεία από τη βασανισμένη καταγωγή και ζωή του ίδιου του συγγραφέα) ρεαλισμό του έργου. Ο Στάθης Λιβαθινός, κατά τη γνώμη της υπογράφουσας, έριξε ένα νέο, ουσιώδες ερμηνευτικό -ιδεολογικά και αισθητικά- «φως» σ’ αυτό το πολυεπίπεδης και πολυπρόσωπης πλοκής, με πολλά παράλληλα ανθρώπινα δράματα, έργο. Υπηρέτησε, ισόρροπα, ευφάνταστα, αλλά και με μέτρο, την ποιητικότητα, το ρεαλισμό του, αλλά και τη «δηλητηριώδη» ειρωνεία με τα στοιχεία του «θεάτρου μέσα στο θέατρο» που παρεμβάλλει στο μύθο ο συγγραφέας, υπαινισσόμενος τα βάσανα και τις «αμαρτίες» των ανθρώπων του θεάτρου. Στο υψηλής αισθητικής σκηνικό αποτέλεσμα συνέβαλε καθοριστικά το «θαυματουργικά» ευρηματικό και λειτουργικό (παρά τον ασφυκτικά μικρό χώρο της σκηνής του «Από μηχανής Θεάτρου») σκηνικό και τα πανέμορφα κοστούμια του Αλέκου Λεβίδη. Δημιουργικά συνέβαλαν η μουσική του Θοδωρή Αμπαζή, η κινησιολογία της Σεσίλ Μικρούτσικου και οι φωτισμοί του Φίλιππου Κουτσαφτή. Συνολικά πολύ καλό ήταν και το ερμηνευτικό επίπεδο όλων των ηθοποιών στους πολλούς μικρούς ρόλους που επωμίστηκαν.

18.01.2006, Θυμέλη «Των ανθρώπων πάθη», Ριζοσπάστης

Για το link πατήστε εδώ

Όταν μιλάμε και γράφουμε για το νεοελληνικό θέατρο εννοούμε δύο πράγματα, τη νεοελληνική δραματουργία και τη νεοελληνική θεατρική πράξη

Αυτό ήταν από δύο αιώνες πριν το ζητούμενο που ονομάζεται «Εθνικόν Θέατρον». Το τι και το πώς του σκηνικού φαινομένου σε ένα συγκεκριμένο τόπο μια συγκεκριμένη εποχή. Γιατί πέρα από τα δραματουργικά τελέσματα, ο τρόπος που κάθε λαός μια συγκεκριμένη ώρα τα αντιμετωπίζει, τα ερμηνεύει είναι η φυσιογνωμία του στον θεατρικό τομέα των καλλιτεχνικών του επιτευγμάτων. Κακά τα ψέματα, ο σκηνοθετικός τρόπος, υποκριτική, όψις, σκηνοθεσία και τα συναφή συγκρούονται κατ’ αρχάς συναρτήσει των κειμένων και τα κείμενα, γραμμένα στην ελληνική, και όταν δεν είναι πρωτότυπα αλλά μεταφρασμένα, γίνονται εκ των πραγμάτων ιθαγενή, αφού η γλώσσα είναι, εκτός από φορέας ιδεολογίας και συναισθηματικός και κινησιολογικός κώδικας.

Έτσι όταν λέμε νεοελληνική υποκριτική αναφερόμαστε συλλήβδην στον τρόπο που ερμηνεύονται σκηνικά Νεοέλληνες, αρχαίοι Έλληνες και αλλοδαποί δραματουργοί μεταφρασμένοι στη γλώσσα μας.

Έτσι σήμερα σαν αφιέρωμα τέλους περιόδου και αρχής νέας θα αφιερώσω τη στήλη σε επιτεύγματα μόνο της τρέχουσας υποκριτικής συγκομιδής που αντικατοπτρίζουν ευρύ φάσμα σχολής, στυλ και εποχής. […]

Στο «Από Μηχανής»

Στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού στο «Από μηχανής θέατρο», ο Στάθης Λιβαθινός σκηνοθέτησε την έξοχη μετάφραση του «Ονείρου» του Στρίντμπεργκ του Γιώργου Δεπάστα. Η παράσταση, ενώ ως σύλληψη προσέγγισε το έργο με τη λογική των ονειρικών συνειρμών, δεν κατόρθωσε να δημιουργήσει τη ροή του ονειρικού χρόνου και στάθμευσε σε αυτόνομα επεισόδια, ράκη ονειρικής «πραγματικότητας». Αυτή τη φορά ο Λιβαθινός δεν είχε και το κατάλληλο υποκριτικό υλικό ή δεν μπόρεσε να το καθοδηγήσει σε εντελή υφολογική συνέπεια. Από τους ηθοποιούς μόνο ο Ήμελλος αυτή τη φορά και εν μέρει ο Παπανικολάου έφτασαν σε υποκριτική τελειότητα και από τον γυναικείο πληθυσμό η Δέσποινα Κούρτη στις πολλές της μεταμορφώσεις, τεχνικά άρτιες. Το τέχνασμα του σκηνοθέτη να τριχοτομήσει τον ρόλο του Αξιωματικού για να βολέψει τρεις καλούς ηθοποιούς του γκρουπ (Τρουπάκη, Ανδρέου, Καρδώνη) στέρησε από τον ρόλο συνοχή και συνέπεια, με αποτέλεσμα και ο ρόλος να αλλοιωθεί και οι ηθοποιοί να νηστέψουν.

Η Ναταλία Στυλιανού (Αγνή), ηθοποιός με ετεροβαρή προσόντα, μέσα στην υφολογική ποικιλία έμεινε ξεκρέμαστη.

Το μέγα κέρδος της παράστασης η ιδιοφυής μουσική παρτιτούρα-θεάτρου του Θοδωρή Αμπαζή. Πολλές φορές λειτουργεί ερήμην και αυτονόμως, προτείνοντας ύφος.

09.01.2006, Γεωργουσόπουλος Κώστας «Ποιητές ήθους», Τα Νέα

Για το link πατήστε εδώ

Ένα δύσκολο έργο. Μια ποιητική σκηνοθεσία. Μια ευρηματική παράσταση που αλλάζει τα θεατρικά δρώμενα. Μια πνοή δημιουργίας αληθινού, ατόφιου θεάτρου

Όσο αφορά στο περιεχόμενο το «Όνειρο» του Α. Στρίντμπεργκ (1849-1912) είναι προϊόν της γνώσης και της επιρροής του θεατρικού συγγραφέα από την ινδική θρησκεία αλλά και τον Σοπενχάουερ και τον Νίτσε. Το βασικό μοτίβο του έργου εστιάζεται στο γεγονός ότι η ζωή στη γη είναι πόνος, μαρτύριο και βασανισμός αφού γεννήθηκε από την Πτώση την ένωση της «Καθαρής Ιδέας» ή αλλιώς του πνεύματος και της ύλης. Όλη η ανθρώπινη πορεία είναι ένας βασανισμός μέχρι την απελευθέρωση του πνεύματος από τη σάρκα. Ένα θέμα το οποίο υπάρχει σε διάφορες παραλλαγές, σε πολλές φιλοσοφικές θεωρίες αλλά και θρησκείες σε συνδυασμό μ’ ένα επιπλέον στοιχείο. Την κάθοδο στη γη ενός ανώτερου πνευματικού – θεϊκού όντος για να βοηθήσει τους ανθρώπους. Η ανθρώπινη ύπαρξη στη γήινη σφαίρα του πόνου και της φθοράς είναι το μονοπάτι, η δοκιμασία που χαρίζει στον άνθρωπο την απελευθέρωσή του από τη σάρκα και την επανένωσή του με την Καθαρή Ιδέα, τον κόσμο του Πνεύματος και του φωτός.

Οι «Ουπανισάδες» αποτελούν ιερά κείμενα των Βραχμάνων. Εκεί αναφέρεται ότι ο Ίντρα αποτελεί έναν από τους τρεις ανώτερους θεούς του Καλού ενώ οι άλλοι οι δύο είναι: Άγκνη και Βάγιου. Μεσ’ απ’ αυτό το πρίσμα, δημιούργησε ο Στρίντμπεργκ το «Όνειρο» και την Αγνή στο έργο η οποία κατεβαίνει στη γη όπου διαπιστώνει τον πόνο που βιώνει η ανθρωπότητα ως προϊόν της Πτώσης, της συνένωσης του Πνεύματος με την ύλη και επιστρέφοντας στον ουρανό μεταφέρει όλες αυτές τις εμπειρίες της στο θεό πατέρα της.

Αναφέρω από το πρόγραμμα του Εθνικού Θεάτρου το σχόλιο του Στρίντμπεργκ στο ημερολόγιό του όταν παίχτηκε το συγκεκριμένο έργο: «Μελετάω τις ινδικές, θρησκευτικές δοξασίες. Όλος ο κόσμος δεν είναι παρά μία ψευδαίσθηση. Η θεία Πρωταρχική Δύναμη αφέθηκε να αποπλανηθεί από τη Maya ή την προδημιουργική παρόρμηση. Έτσι το θείο Πρωταρχικό Στοιχείο αμάρτησε ενάντια στον εαυτό του… Έτσι ο κόσμος υπάρχει μόνο μέσω της αμαρτίας, αν τελικά υπάρχει, γιατί είναι μόνο μια εικόνα ονείρου (οπότε το έργο μου είναι μια εικόνα της ζωής),ένα φάντασμα, η καταστροφή του οποίου είναι η αποστολή του ασκητή… Όλη μέρα διαβάζω Βουδισμό».

Βέβαια εκείνο το οποίο είναι εξίσου σημαντικό στο «Όνειρο» του Στρίντμπεργκ είναι η μορφή του έργου. Εκεί όπου η ανέλιξη της πλοκής ακολουθεί τη ροή του ονείρου. Πιο συγκεκριμένα ο ίδιος ο Στρίντμπεργκ αναφέρει: «… ο συγγραφέας προσπάθησε να μιμηθεί την ανακόλουθη αλλά φαινομενικά λογική μορφή του ονείρου. Όλα μπορούν να συμβούν, όλα είναι πιθανά κι αληθοφανή. Χρόνος και χώρος παύουν να υπάρχουν. Ξεκινώντας από μιαν ασήμαντη βάση πραγματικής ζωής, ο συγγραφέας αφήνει ελεύθερη τη φαντασία του να υφαίνει τόπους και πράξεις, ένα κράμα από αναμνήσεις, προσωπικές εμπειρίες, φαντασιοκοπήματα, παραλογισμούς κι αυτοσχεδιασμούς».

Εδώ ακριβώς στηρίζεται και η ευρηματική σκηνοθεσία του έργου από τον Στάθη Λιβαθινό, στην «Πειραματική Σκηνή» του Εθνικού Θεάτρου στο «Από Μηχανής Θέατρο». Μια αρκετά καλή μετάφραση από το Γιώργο Δεπάστα. Μια αξιόλογη σκηνοθετική εργασία η οποία όχι μόνον αξιοποιεί μέχρι την τελευταία σπιθαμή τη μικρή σκηνή του θεάτρου, αλλά διεισδύει στα έγκατα του έργου και φέρνει στην επιφάνεια την ποίηση και την αχλή του ονείρου. Τα σκηνικά και τα κοστούμια (Αλέκος Λεβίδης), οι φωτισμοί (Φίλιππος Κουτσαφτής), η χορογραφία – κινησιολογία (Σεσίλ Μικρούτσικου) αλλά και η μουσική σύνθεση (Θοδωρής Αμπαζής) ολοκληρώνουν το σκηνοθετικό όραμα μιας αυθεντικής, θεατρικής εικόνας που είναι η γεμάτη ποίηση, χρώμα, εναλλαγές φωτός και διατυπώνει επί σκηνής την ατόφια ροή του ονείρου όπου όλα μπορούν να συμβούν, όλα μπορούν να γίνουν. Ο σκηνοθέτης ασχολείται μ’ ένα πολύ δύσκολο έργο και επιτυγχάνει να συντονίσει απόλυτα και τη θεατρική ομάδα άξιων ηθοποιών και ερμηνευτών έτσι ώστε το αποτέλεσμα να είναι άριστο.

Με απόλυτο συγχρονισμό, εκφραστική δύναμη, παραστατική ισχύ και εσωτερικότητα, οι ηθοποιοί εργάζονται ως εναρμονισμένο σύνολο και έχουμε μία ποιητική παράσταση η οποία αποδεικνύει ότι το αληθινό θέατρο πάντα συνεπαίρνει το κοινό. Το ατόφιο θέατρο έχει μακρύ δρόμο. Μια παράσταση υπόδειγμα. Μια κατάθεση τέχνης στο χώρο του θεάτρου η οποία με εμπεριστατωμένα μέσα δείχνει ότι όπου υπάρχει σκηνοθετική γνώση, μελέτη και προσοχή σε συνδυασμό με συνεπή ερμηνευτική εργασία και απόδοση, το θέατρο θεμελιώνει βαθιά τις ρίζες του ως διαπολιτισμικό κέντρο των λαών του κόσμου.

08.01.2006, Ραπανάκη Καλλιόπη «Όνειρο», Η Νίκη

Για το link πατήστε εδώ

Γόνιμοι και φέτος

Στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, ο Στάθης Λιβαθινός με την ομάδα του συνεχίζουν να δημιουργούν παραστάσεις με το πλήρες «σώμα» του θεάτρου, αυτό που δεν υπακούει παρά μόνο σε σπουδαία κείμενα δραματουργών, σε σκληρά δουλεμένο ταλέντο αφοσιωμένων ηθοποιών, σε έρευνα, σε γόνιμη και ισχυρή φαντασία και τέχνη. Έτσι και φέτος, στη σκηνή του «Από Μηχανής» θεάτρου, εξαιτίας της προσωρινής μετακόμισης της Πειραματικής Σκηνής από τη βάση της στην Αγίου Κωνσταντίνου, οι συντελεστές της ζωντανεύουν και ακροβατούν πάνω στη σχισμή του ονείρου εκεί που συναντιέται με την πραγματικότητα.

Ένα όνειρο που απελευθερώνει

Το όνειρο του Αυγούστου Στρίντμπεργκ είναι ένα ταξίδι ονειροφαντασίας. Είναι προϊόν μιας επώδυνης ψυχικής κατάστασης που βίωσε ο συγγραφέας, και της επιρροής και της σαγήνης που του άσκησε ο βουδισμός και οι ινδικές θρησκευτικές δοξασίες.

Τη μέρα που παρουσίασε το «Όνειρο» σημείωνε πως «όλος ο κόσμος δεν είναι παρά μια ψευδαίσθηση». Όμως, όπως κάθε αυθεντικός δημιουργός, η επιρροή αυτή δεν είναι παρά η αφορμή για το άνοιγμα του δρόμου για νέες πρωτοποριακές μορφές θεατρικού λόγου, όπως το θέατρο του παραλόγου. Στο «Όνειρο», ψευδαίσθηση και αληθινό βίωμα εμπλέκονται και διαδέχονται το ένα το άλλο. Ο χωροχρόνος είναι σχετικός, οι χαρακτήρες και τα γεγονότα ακολουθούν τη ροή του ονείρου όπου όλα είναι δυνατά και τίποτε δεν μπορεί στ’ αλήθεια να εκπλήξει. Όπως αναφέρεται και στην «ψυχαναλυτική ερμηνεία των ονείρων» του Φρόιντ, στο έργο του Στρίντμπεργκ η ονειρική διεργασία χαρίζει στους ανθρώπους την ελευθερία που τους στερεί η τάξη και η λειτουργία του συνειδητού τους.

Ο Στρίντμπεργκ θεωρούσε αυτό το έργο «παιδί του πιο βαθιού του πόνου», όπως έλεγε και ο ίδιος. Μέσα από τη δημιουργική διέξοδο της γραφής προσπαθεί να κατευνάσει τους εφιάλτες του, τα φαντάσματα του διαταραγμένου ψυχισμού του. Πλάθει έναν μύθο για το εφήμερο της επιτυχίας του ανθρώπινου είδους που είναι καταδικασμένο να δυστυχεί και να το ξέρει! Τα όνειρα όμως, έχουν και πλευρές που πρέπει να παραμένουν μυστικές κι αποτελούν και το υλικό που φτιάχνει την ποίηση, το μόνο αντίδοτο στην ασχήμια και τη δυστυχία. Όταν ο θεός Ίντρα θα δεχτεί πίσω την κόρη του θα είναι το όνειρο και η ποίηση που θα την έχει πάλι ελευθερώσει.

Το έργο

Η κόρη του θεού Ίντρα, η Αγνή έρχεται στη γη για να μάθει πώς ζουν οι θνητοί, να βρει το μυστήριο της ζωής και να καταλάβει γιατί όλοι οι άνθρωποι στέλνουν στο θεό τόσα πολλά παράπονα. Μέχρι να επιστρέψει στον πατέρα της θα πονέσει, θα υποφέρει, θα καταδικαστεί, θα κουραστεί με όλες τις μικρές, καθημερινές και αφόρητες ανάγκες της ζωής στη γη.

Η παράσταση

Ο Στάθης Λιβαθινός δημιούργησε ένα όνειρο ποιητικό, βίαιο και τρυφερό, με μπαλαρίνες, χρυσόσκονη και καζάνια της κόλασης.

Οι ηθοποιοί στροβιλίζονται, χορεύουν, τραγουδάνε, όντα ονειρικά και όντα ανθρώπινα βουτηγμένα στη δίνη τους που ο πόνος αθωώνει από το αμάρτημα του είδους.

Αν ψάχνετε για μια διαφορετική παράσταση όπου όλα μπορούν να συμβούν, μια παράσταση που αγγίζει το σύνορο που χωρίζει τον ύπνο από το ξύπνημα, κι αν θέλετε όλα αυτά να μη σας κουράσουν αλλά να σαν ταξιδέψουν, να σας κάνουν να απορήσετε, να μαγευτείτε και να ξυπνήσετε χαμογελώντας, πηγαίνετε στα παιδιά της Πειραματικής Σκηνής και μπείτε στο Όνειρό τους.

01.2006, Μαγγανά Κατερίνα «Ονειρικές ψευδαισθήσεις», Φουαγιέ

Για το link πατήστε εδώ

Μια πετυχημένη παράσταση, με τη σφραγίδα της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού, που όμως έχει ορισμένα ζητήματα όσον αφορά τον τρόπο υλοποίησής της.

Eyes: Ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ έγραψε το «Όνειρο» επηρεασμένος από τον ανατολικό μυστικισμό, όπως τουλάχιστον τον είχε γνωρίσει από τον Σοπενχάουερ και τον Νίτσε. Πυρήνας του «Ονείρου» ο ερχομός στη γη (μια Πτώση επί της ουσίας) της Αγνής, κόρης του θεού Ίντρα, και η γεμάτη συμβολισμούς περιπλάνησή της ως κοινής θνητής στα ανθρώπινα βάσανα, με τη χρήση της αντιφατικής «λογικής» του ονείρου, δηλαδή την παράθεση φαινομενικά ασύνδετων σκηνών που ενοποιούνται εσωτερικά, «μυθικά».

Wide: Όλα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τις δουλειές του Στάθη Λιβαθινού βρίσκονται εδώ: υποβλητική ατμόσφαιρα που σε παρασέρνει, υποδειγματική αξιοποίηση του σκηνικού χώρου (σκηνικά – κοστούμια: Αλέκος Λεβίδης), ρυθμικά άψογη εναλλαγή των σκηνών. Το ζήτημα είναι ότι ο σκηνοθέτης επέλεξε το δρόμο ενός «ονειρικού βαριετέ» (και μάλιστα ηθελημένα «φτωχού», ώστε η προσοχή να εστιαστεί στη δράση των ηθοποιών), όπου κάθε κομμάτι του ονείρου αντιμετωπίζεται ως «σκετς». Αυτή η επιλογή όμως εξ ορισμού δημιουργεί ένα ζήτημα: καθώς οι σκηνές εναλλάσσονται με αμείωτη ένταση, χάνοντας οι υφέσεις και ισοπεδώνονται οι εξάρσεις της ονειρικής διαδρομής, στερώντας εντέλει κάτι από την παραισθητική διάσταση του κειμένου. Έτσι, το αποτέλεσμα φαντάζει μερικές στιγμές κάπως παλιακό, κάπως επίπεδο. Ο κινηματογραφικός δρόμος του Στάνλεϊ Κιούμπρικ στο «Μάτια ερμητικά κλειστά» (βασισμένο στην «Ονειρική Νουβέλα» του Άρτουρ Σνίτσλερ, σχεδόν σύγχρονη με το «Όνειρο»), όπου ακολουθούνταν το «συντακτικό» του ονείρου, αυτή η ελαφρά αίσθηση μετεωρισμού, ίσως να πρόσθετε πολλά.

Shut: Είναι πολύ μικρός ο χώρος για να χωρέσουν σχόλια και για τους 15 ηθοποιούς που ερμηνεύουν τους κοντά 50 (!) ρόλους. Να σημειώσουμε βεβαίως ότι -και πάλι- η ομάδα των ηθοποιών της Πειραματικής αποδεικνύει εμπράκτως τη σοβαρή δουλειά της. Η μόνη ένσταση είναι στη γενικότερη εκφορά του λόγου, που είχε περισσότερο «στόμφο» και «απαγγελία» απ’ όσο θα περιμέναμε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Αγνή της Ναταλίας Στυλιανού, συνεκτικός ιστός του έργου: υπέροχη, μόνο που δυναμιτίζεται από αυτήν την υπερβολική θεατρικότητα. Και μια μικρή μνεία στον Δημήτρη Ήμελλο (πάντα ενσωματωμένος στο μεδούλι της παράστασης), στον Νίκο Καρδώνη (ξανά «ζωγραφίζει») και στη Δέσποινα Κούρτη (απολύτως στιβαρή και μετρημένη).

29.12.2005, Κούτσης Θανάσης «Εφιαλτικό καμπαρέ», Αθηνόραμα

Για το link πατήστε εδώ

Ένα ταξίδι στο μαγικό χώρο του ονείρου και της φαντασίας, ένα θεότρελο, φαντασμαγορικό παιχνίδι ανάμεσα στο μύθο και την πραγματικότητα – αυτό είναι η θεατρική παράσταση της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου. Το «“Όνειρο” είναι το έργο μου που αγαπώ περισσότερο απ’ όλα, το παιδί του πιο βαθιού πόνου», έγραφε ο συγγραφέας της «Δεσποινίδας Τζούλιας» και της «Σονάτας των φαντασμάτων», Αύγουστος Στρίντμπεργκ. Στην πραγματικότητα, το έργο αυτό δεν θυμίζει τα υπόλοιπα θεατρικά του καθώς, σπάζοντας τους δεσμούς της λογικής αλληλουχίας, ανατινάζοντας ουσιαστικά την αυθεντία της λογικής, σε μια εποχή όπου επικρατούσε η σφικτή και στέρεη θεατρική δομή, εγκαινιάζει το παράλογο που οδηγεί στο θέατρο του Ιονέσκο, και γενικότερα, στο σύγχρονο θέατρο. Είναι ένα έργο «για τα θαύματα που μπορούν να συμβούν μόνο στα όνειρα των ανθρώπων». Ο Στάθης Λιβαθινός απογειώνει το ομολογουμένως «θολό» και ασαφές έργο με μια σκηνοθετική ματιά εμπνευσμένη, ρυθμική και απόλυτα ατμοσφαιρική. Και αν ο συγγραφέας δεν βοηθάει με σαφή περιγράμματα στα πρόσωπά του, ο σκηνοθέτης σκιαγραφεί καθαρά και δυναμικά τους χαρακτήρες του, αποσπώντας μερικές εξαιρετικές ερμηνείες – για παράδειγμα, ο Δημήτρης Ήμελλος είναι για ακόμη μια φορά εκπληκτικός. Και έχει στο πλευρό του έξοχους συνεργάτες. Τη μετάφραση υπογράφει ο Γιώργος Δεπάστας, τα σκηνικά – κοστούμια ο Αλέκος Λεβίδης, τη μουσική ο Θοδωρής Αμπαζής, τη χορογραφία – κινησιολογία η Σεσίλ Μικρούτσικου, τους φωτισμούς ο Φίλιππος Κουτσαφτής. Παίζουν: Νίκος Πυροκάκος, Δημήτρης Παπανικολάου, Ναταλία Στυλιανού, Στάθης Γράψας, Άρης Τρουπάκης, Βασίλης Ανδρέου, Νίκος Καρδώνης, Στρατής Πανούριος, Δέσποινα Κούρτη, Σοφιάννα Θεοφάνους, Δημήτρης Ήμελλος.

24.12.2005, Χ.Σ. «Όνειρο (του Αυγούστου Στρίντμπεργκ)», 7 Μέρες ΤV

Για το link πατήστε εδώ

[…] Μονάχα η Πειραματική Σκηνή ξεφεύγει κάπως από τη συνταγή της επιτυχίας του Εθνικού. Γιατί εκεί μοναδικό μεγάλο όνομα είναι ο σκηνοθέτης της παράστασης, κ. Στάθης Λιβαθινός. Και αυτός είναι γνωστός μονάχα στους θεατρικούς κύκλους, γιατί έχει καταπιαστεί με τα πιο απαιτητικά έργα του διεθνούς ρεπερτορίου, δίνοντας έξοχες παραστάσεις. Και φέτος ο κ. Λιβαθινός κάνει το ίδιο. Ανεβάζει το πιο δυσνόητο έργο του Στρίντμπεργκ, το «Όνειρο», με νέους και άσημους ηθοποιούς και παρ’ όλα αυτά πετυχαίνει να γεμίζει κάθε βράδυ το θέατρο. Απλά και μόνο γιατί το ταλέντο του σκηνοθέτη είναι αρκετό για να καταστήσει το έργο σαφές σε όλους, να βγάλει από τους ηθοποιούς τον καλύτερό τους εαυτό και τελικά να συγκροτήσει μία υπέροχη παράσταση.

11.12.2005, Πανταλέων Αγγελική «Τα επτά έργα στις πέντε σκηνές του Εθνικού Θεάτρου», Το Πρώτο Θέμα

Για το link πατήστε εδώ

Η σχετική ανυπαρξία της ζωής

[…] Με το «Όνειρο», που έγραψε το 1902, ο Στρίντμπεργκ, σε μια εποχή όπου επικρατούσε η στέρεη, η σχεδόν αλόγιστη, η αγκυλωμένη δραματική σύνθεση, θα γίνει ο προφήτης μιας ελευθερίας που οδηγεί στο θέατρο του δικού μας καιρού. Ενώ ζούσε στους κόλπους ενός κόσμου που ταύτιζε τη λογική συνέπεια με την κοινωνική αξιοπρέπεια και με τον αυτοσεβασμό, ανατίναξε την αυθεντία της λογικής με το παράλογο.

Στην ιστορία του, η Αγνή, η κόρη του θεού Ίντρα, αφήνει την ουράνια κατοικία της και κατρακυλάει στο χάος. Ταξιδεύει μέσα στους ουράνιους κόσμους και, πέφτοντας, πλησιάζει το πιο βαρύ και ζοφερό από όλα τα σώματα που έπλασε ο Βράχμα. Η μητρική γλώσσα των πλασμάτων που κατοικούν σ’ αυτόν τον πλανήτη λέγεται παράπονο, κι η γενιά τους είναι αγέλαστη, πικρόχολη και αχάριστη. Στροβιλίζονται πάνω στη σφαίρα τους και μένουν μετέωροι ανάμεσα στην Ανοησία και την Τρέλα. Ο πλανήτης αυτός λέγεται Γη και η διαμονή της κόρης του θεού σε αυτόν είναι μια δοκιμασία που απαιτεί θάρρος.

Δοκιμασία όμως είναι και για όλους τους ανθρώπους, γιατί ο κόσμος όπου ζουν είναι ένας κόσμος που γεννήθηκε από την Πτώση.

Η Αγνή θα φύγει από τη Γη, έχοντας συνειδητοποιήσει ότι ο μεγαλύτερος απ’ όλους τους πόνους είναι ο πόνος του να υπάρχεις.

Ο Ποιητής θα είναι ο μοναδικός σύντροφος της τις τελευταίες στιγμές της παραμονής της στη Γη, και σ’ αυτόν θα αποκαλύψει το μεγάλο θεϊκό μυστικό. Ο κόσμος, η ζωή του ανθρώπινου γένους, δεν είναι παρά ένα αντίγραφο της αληθινής ζωής, ένα φάντασμα, ένα όνειρο όμοιο με την αλήθεια.

Πίσω από το πλαίσιο αυτού του μύθου (του Ονείρου) κρύβεται η μυστικιστική αντίληψη πως η ζωή είναι ένας βραχνάς, γιατί γεννήθηκε από την Πτώση. Η καθαρή ιδέα έχει ξεπέσει στη σύζευξή της με την ύλη που αναπαράγεται. Το κακό προέρχεται από την ανόσια αυτή ενσάρκωση. Γεννημένο από την ένωση ιδέας και ύλης, τα ανθρώπινα όντα υποφέρουν, αποζητάνε τη λύτρωση, θέλουν να ξεφορτωθούν την πληγωμένη και άρρωστη σάρκα. Ο πόνος τα εξαγνίζει.

Το πιο σημαντικό στοιχείο του «Ονείρου» δεν είναι βέβαια το περιεχόμενό του. Είναι η μορφή του. Εκεί βρίσκονται όλα τα πρωτοποριακά σπέρματα. Ιδού τι λέει για τη μορφή αυτή ο ίδιος ο Στρίντμπεργκ. «Στο Ονειρόδραμα αυτό, που σχετίζεται με το προηγούμενο ονειρόδραμα, το Δρόμο προς τη Δαμασκό, ο συγγραφέας προσπάθησε να μιμηθεί την ανακόλουθη αλλά φαινομενικά λογική μορφή του ονείρου. Όλα μπορούν να συμβούν, όλα είναι πιθανά και αληθοφανή. Χρόνος και χώρος παύουν να υπάρχουν. Ξεκινώντας από μιαν ασήμαντη βάση πραγματικής ζωής ο συγγραφέας αφήνει ελεύθερη τη φαντασία του να υφαίνει τόπους και πράξεις, ένα κράμα από αναμνήσεις, προσωπικές εμπειρίες, φαντασιοκοπήματα, παραλογισμούς και αυτοσχεδιασμούς».

Τα πρόσωπα διασπώνται, διχάζονται, πολλαπλασιάζονται, εξανεμίζονται, ξαναπυκνώνουν, διαλύονται, στερεώνονται, λαμπικάρουν. Αλλά μια υπέρτατη συνείδηση βασιλεύει πάντα πάνω τους, εκείνου που ονειρεύεται, και που γι’ αυτόν δεν υπάρχουν μυστικά, ανακολουθίες, δισταγμοί, νόμοι. Δεν κρίνει και δεν αθωώνει, μονάχα αφηγείται ό,τι βλέπει στ’ όνειρό του. Κι όπως τ’ όνειρο είναι συχνότερα πονεμένο, σπάνια χαρούμενο, μια νότα μελαγχολίας και συμπόνιας για τα όντα της ζωής διατρέχει τον κλονισμένο μύθο.

Αυτή την ελεύθερη μορφή ακολούθησε στη σκηνοθεσία του ο Στάθης Λιβαθινός.

Με ακρίβεια ακροβατών, οι δεκαπέντε ηθοποιοί της Πειραματικής ξεδιπλώνουν το ταλέντο τους, δείχνοντας για άλλη μια φορά πως είναι μια ομάδα μεγάλων δυνατοτήτων. Τραγούδι, αυτοσχεδιασμοί, ασκήσεις πειθαρχίας και ακρίβειας. Ίσως κάποιες στιγμές αυτή η «επίδειξη» να γίνεται λίγο φλύαρη. Ας είναι. Πρόκειται για μια ανάγνωση πολύ ενδιαφέρουσα. Η Ναταλία Στυλιανού, στο ρόλο της Αγνής, και ο Δημήτρης Ήμελλος στο ρόλο του δικηγόρου, σε εξαιρετικές ερμηνείες.

08.12.2005, Αναγνώστου Δήμητρα «Τα βάσανα κόποις κτώνται», Athens Voice

Για το link πατήστε εδώ

Οι περισσότεροι την αναγνωρίζουν σαν Χριστίνα από τη δημοφιλή ταινία της Όλγας Μαλέα «Ο οργασμός της αγελάδας». Η Ναταλία Στυλιανού, όμως, διαθέτει μια πολύ ενδιαφέρουσα πορεία στο θέατρο και συγκεκριμένα στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού, κάτι που λίγοι το γνωρίζουν. Αυτόν τον καιρό πρωταγωνιστεί στο «Όνειρο» και μας μιλάει με πάθος και ενθουσιασμό για το έργο, τα όνειρα και τον αγώνα τη ζωής.

Γράφει κάπου ο Στρίντμπεργκ ότι «ο έρωτας είναι αμαρτία». Εσύ τι λες;
Δεν ξέρω αν είναι αμαρτία. Γράφει, πάντως», ότι «ο έρωτας είναι πάλη ανάμεσα στο πιο καλό και στο πιο κακό» «Τώρα», λέει. «καταλαβαίνεις τι είναι η γυναίκα από την οποία ήρθε η αμαρτία στον κόσμο» Νομίζω ότι έχει λόγο που το λέει αυτό γιατί και ο ίδιος ήταν πόρο πολύ βασανισμένος στη ζωή του. Έψαχνε πάντοτε στις γυναίκες του την οικογενειακή θαλπωρή, την οποία και ποτέ δεν έβρισκε. Λέει, επίσης, ότι «οι άνθρωποι προσπαθούν να εξιλεωθούν και το πετυχαίνουν μέσα από τον πόνο. Όταν φτάνουν στο σημείο της κάθαρσης και ηρεμούν μέσα τους, αναζητούν και πάλι τον έρωτα, δηλαδή τον πόνο». Αυτό δεν έχει να κάνει με την αγάπη αλλά με το πάθος! Όταν παθιάζεσαι για τα πράγματα αυτό έχει και το κόκκινο και το μαύρο χρώμα μαζί.

Το «Ονειρόδραμα» του Στρίντμπεργκ ποιες. επιπλέον, δυσκολίες ενέχει για την ηθοποιό που κρατάει τον κεντρικό ρόλο, αυτόν της Κόρης (Αγνής);
Η αλήθεια είναι ότι η δραματουργία του είναι πάρα πολύ ιδιαίτερη έτσι κι αλλιώς, όπως κι ίδιος ο Στρίντμπεργκ. Εκείνο, όμως, που μ’ εντυπωσίασε πραγματικά πέρα οπό το έργο είναι ο ίδιος ο συγγραφέας. Η ζωή του είναι τελείως ταυτισμένη με το έργο του. Ο ίδιος έλεγε ότι όταν ανέβασε το «Ονειρόδραμα» με τον θίασό του, προσπαθούσε να βρει καινούρια φόρμα παιξίματος. Προσπαθούσε να ωθήσει τους ηθοποιούς του να παίξουν διαφορετικά απ’ ότι είχαν συνηθίσει. Εδώ έγραψε ένα έργο με τη μορφή ονείρου. Όπως αυτό που συμβαίνει στα όνειρα, που όταν αρχίζεις να αφηγείσαι ένα όνειρό σου ποτέ δε θυμάσαι ακριβώς τι συνέβη ή μπερδεύεις τα πρόσωπα, οι τοποθεσίες είναι πολύ περίεργες, κτλ. Το έργο είναι ένα ταξίδι.

Τελικά πρόκειται για «Όνειρο» ή για έναν εφιάλτη της Αγνής;
Καλή ερώτηση. Νομίζω ότι πρόκειται για όνειρο. Μέσα στα όνειρα υπάρχουν κι οι εφιάλτες. Δεν είναι όλα τα όνειρα όμορφα. Εμείς έχουμε συνηθίσει λέγοντας «όνειρο» να εννοούμε κάτι μαγικό, ωραίο άλλο υπάρχουν διαφορετικών ειδών όνειρα: ρομαντικά, τραγικά, εφιάλτες Αυτό που με γοητεύει στα όνειρα είναι ότι δεν έχουν ηθικούς φραγμούς όπως η ζωή μας. Στον ύπνο βλέπουμε και κάνουμε απίστευτα πράγματα. Βεβαίως, έχουν μιλήσει γι’ αυτό πολλοί άνθρωποι πριν από μας, όπως ο Φρόιντ και ο Γιουνγκ, οι οποίοι έχουν στηρίξει ένα ολόκληρο κομμάτι ψυχανάλυσης πάνω στα όνειρα.

Γιατί πιστεύεις ότι ο Πατέρας (θεός) του Στρίντμπεργκ στέλνει την Κόρη του στον κόσμο;
Για να δει πως ζούνε οι άνθρωποι και αυτό είναι το ενδιαφέρον. Ουσιαστικά, βλέπεις την ενηλικίωση ενός ανθρώπου και συγκεκριμένα μιας γυναίκας. Νομίζω ότι πρόκειται για μια συνειδητή επιλογή σε σχέση με το φύλο. Πολλές φορές σκεφτόμουν σε τι θέση βρισκόταν όταν έγραφε αυτό το έργο ο Στρίντμπεργκ. Για μένα είναι ένα συγκλονιστικό έργο.

Ποια τα συμπεράσματα της Αγνής όταν επιστρέφει πίσω, κοντά στον Πατέρα της;
Νομίζω ότι έχει να κάνει με το τέλος και σ’ εκείνο που λέει η ίδια στον ποιητή: το μυστικό της ζωής είναι ότι είσαι ζωντανός, ότι ζεις και μέσα σ’ αυτό υπάρχει ένας ατελείωτος αγώνας. Η γαλήνη, η ανάπαυλα που λέει ο ποιητής, ουσιαστικά, έρχεται με τον θάνατο.

Φαντάζομαι πως βλέπεις» όνειρα…
Ναι, κι αυτή την εποχή πολύ περισσότερα (γέλια).

Εξαιτίας του έργου;
Ναι, όλοι το πάθαμε, πηγαίναμε στις πρόβες και λέγαμε τι όνειρό είδαμε το προηγούμενο βράδυ.

Πως, λοιπόν, αξιοποιήσατε τις προσωπικές σας εμπειρίες ονείρου στην παράσταση;
Το επεξεργαζόμασταν στην πρόβα, θελήσαμε να τα δουλέψουμε, να τα δούμε.

Είχαν υποκριτικό ενδιαφέρον για τον σκηνοθέτη;
Ναι, βέβαια.

Εκτός, όμως, από τα όνειρα νυκτός θα έχεις όνειρα για τη ζωή και το μέλλον σου, ως νέος άνθρωπος. Ποιο απ’ αυτά θα ήθελες να πραγματοποιηθεί άμεσα, αν είχες αυτή τη δυνατότητα σαν την Αγνή του Στρίντμπεργκ;
Να είμαι καλά και να αγωνίζομαι γι’ αυτά που πιστεύω στη ζωή μου.

Χρήσιμα

«Όνειρο» του Αυγούστου Στρίντμπεργκ από την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού θεάτρου στο Από Μηχανής θέατρο Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας. Σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθηνός, Σκηνικά-κοστούμια: Αλέκος Λεβίδης, Μουσική-σύνθεση Θοδωρής Αμπαζής. Χορογραφία-κινησιολογία: Σεσίλ Μικρούτσικου. Φωτισμοί: Φίλιππος Κουτσαφτής.

8.12.2005, Φοινίτσης Δημήτρης «Ναταλία Στυλιανού: Αυτό που με γοητεύει στα όνειρα είναι ότι δεν έχουν ηθικούς φραγμούς», City Αθήνας

Για το link πατήστε εδώ

«Το “Όνειρο” είναι το έργο μου που αγαπώ περισσότερο απ’ όλα, το παιδί του βαθύτερού μου πόνου». Με αυτά τα λόγια ο Στρίντμπεργκ ξεχωρίζει στην καρδιά του το «Όνειρο», έργο με σαφή επιρροή από κείμενα βουδιστικά στα οποία είχε εντρυφήσει. Η υπόθεση έχει ως εξής: Η Αγνή, η κόρη του θεού Ίντρα, αφήνει την ουράνια κατοικία της και κατρακυλά στο χάος, φτάνοντας τελικά στη Γη. Εκεί θα ζήσει από κοντά το δράμα των ανθρώπων που ξεκινούν τη ζωή τους με όνειρα που σιγά σιγά τσακίζονται. Ακόμα κι αυτοί ξεκινούν με τις καλύτερες προθέσεις, ζουν τον όλεθρο και την καταστροφή των ευγενέστερων και δυνατότερων αξιών τους, γιατί «και στην πιο μεγάλη ευτυχία υπάρχει ο σπόρος της δυστυχίας», όπως λέει ένας ήρωας του έργου.

Το έργο πραγματεύεται κάτι ανθρώπινο και διαχρονικό: τα όνειρα του καθενός μας. Χαρακτηριστική είναι η σκηνή στη οποία μια ηρωίδα που ονειρεύεται το γάμο με χαρά, ελπίδα, ανυπομονησία και αγάπη -όπως όλος ο κόσμος- αφού παντρευτεί ανακαλύπτει ότι τελικά αυτό που ζει είναι διαφορετικό από αυτό που είχε ονειρευτεί.

Στις δύο ώρες που κρατά η παράσταση από τη σκηνή βγαίνουν οι αλήθειες εκείνες που κρατά κανείς μόνο για τον εαυτό του. Και ενώ θα περίμενε κανείς στο τέλος της παράστασης να βλέπει πρόσωπα σκυθρωπά από τη πλευρά των θεατών, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Η φροντισμένη σκηνοθεσία, σε συνδυασμό με την πληθώρα των ηθοποιών που αλλάζουν ρόλους, κοστούμια και τη μουσική που παραπέμπει σε βουδιστικά μάντρας αγαλλιάζουν την ψυχή.

Η κουβέντα με τον κ. Στάθη Λιβαθινό έγινε πάνω στη σκηνή. Έχοντας το τιμόνι της Πειραματικής Σκηνής τα τελευταία χρόνια, μας μίλησε για το έργο, τη δουλειά του, το Εργαστήρι Υποκριτικής και Σκηνοθεσίας και την ηθοποιία. Ήπιων τόνων άνθρωπος, ο κ. Λιβαθινός ξεχωρίζει για την εγγενή σεμνότητά του, το σταθερό του βλέμμα και την υποβλητική φωνή του. Χαρίσματα που σε άλλους καιρούς μπορεί να έκαναν κάποιον υπνωτιστή…

Η πρώτη ερώτηση είναι και προσωπική απορία. Γιατί η παράσταση λέγεται «Όνειρο» αντί για «Ονειρόδραμα» που έχουμε συνηθίσει;
Πρέπει να σας πω ότι το «Ονειρόδραμα» δεν είναι ο κανονικός τίτλος του έργου αλλά αυτός που έχει επικρατήσει, έχει «γαντζωθεί» στην ελληνική πραγματικότητα όντας η μεταφραστική πρόταση του Αλέξη Σολωμού που μετέφρασε το έργο πριν σαράντα χρόνια. Στα γερμανικά λέγεται «Taumspiele». Ο μηχανισμός της γερμανικής γλώσσας περικλείει μέσα σε μια λέξη το όνειρο και το spiele σημαίνει ταυτόχρονα παιχνίδι και έργο. Είναι, δηλαδή, ένα έργο για τα όνειρα. Έτσι είχαμε σκεφτεί να το πούμε αρχικά «Ένα έργο για τα όνειρα» ή «Έργο για ένα όνειρο». Τελικά είπαμε να το κρύψουμε και αυτό και να ονομάσουμε μονολεκτικά την παράσταση «Όνειρο». Είναι το πρώτο έργο στη σύγχρονη δραματουργία που αφορά ένα όνειρο από την αρχή έως το τέλος, χωρίς να έχει σχόλια από τη ζωή και μετά κάποια κομμάτια ονείρου. Είναι ολόκληρο ένα όνειρο χωρίς να ξυπνάει αυτός ή αυτοί που το βλέπουν. Στην ίδια την υπόθεση, αλλά και στην ιστορία αυτού του έργου, η λέξη «όνειρο» ένιωσα ότι ήταν πιστή, γι’ αυτό και την άφησα. Βρίσκω, ταυτόχρονα, ότι ήταν και η πιο απλή.

Στη διάρκεια του μεγάλου αυτού ονείρου, τις ευτυχισμένες στιγμές θα διαδεχθούν εφιαλτικές. Ποια πλευρά βαραίνει πιο πολύ στο τέλος;
Έχω την εντύπωση ότι το βάρος κανονικά δεν πρέπει να πέφτει ούτε στη μία ούτε στην άλλη πλευρά. Θεωρώ ιερή υποχρέωση, μέχρι και βαθιά επιθυμία, οι θεατές να φεύγουν από το θέατρο με μια ανάλαφρη αίσθηση, όταν ελαφράδα δεν σημαίνει κενό. Ελαφράδα από καινούργιες σκέψεις και καινούργια συναισθήματα, ελαφράδα τη κάθαρσης. Συνήθως, ένα από τα μαγικά και ιδιαίτερα στοιχεία του μύθου του ονείρου είναι ότι -και το λέω αυτό επειδή μελετήσαμε την ιστορία του ονείρου- είναι μια κοινή ιδιοκτησία, είναι κάτι που το έχει ο καθένας. Το όνειρο δεν κάνει διακρίσεις. Ακόμη και τα ζώα βλέπουν όνειρα. Ευτυχώς ή δυστυχώς, μάλλον ευτυχώς θα έλεγα, ο άνθρωπος δεν κρίνει το όνειρο όταν το βλέπει. Απ’ τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ονείρου είναι ότι δεν έχει λογική, κρίσεις και προτιμήσεις. Όταν βλέπεις ένα όνειρο, αυτό απλώς συμβαίνει. Δεν κρίνεις μέσα σου αν είναι καλό ή κακό. Δεν μπορείς να το σταματήσεις, δεν μπορείς και να το επιταχύνεις. Απλώς το βλέπεις.

Ναι, αλλά μπορείς να ξυπνήσεις με χαμόγελο ή με κρύο ιδρώτα…
Αυτό μετά. Στην πραγματικότητα, το ερώτημα είναι στο αν ξυπνάς, πώς ξυπνάς και πότε. Γι’ αυτό το λόγο, μέσα στην παράσταση εσκεμμένα δεν υπάρχουν τέτοια στοιχεία που να τονίζουν τον εφιάλτη ή το όνειρο∙ ίσα ίσα τα ξεχωρίζουν τόσο όσο η ίδια τους η φύση. Και ο ίδιος ο Στρίντμπεργκ δεν επέμενε καθόλου σ’ αυτό, γιατί η απόσταση ανάμεσα στο όνειρο και τον εφιάλτη είναι σαν να μην υπάρχει. Ξεκινάς να βλέπεις ένα όνειρο, γίνεται ευχάριστο, ξαφνικά δυσάρεστο αλλά αυτό είναι κάτι που το καταλαβαίνεις μετά. Μετά το θυμάσαι. Εκείνη την ώρα δεν το κρίνεις. Γι’ αυτό και οι εντυπώσεις που έχουμε για τα όνειρα είναι εντυπώσεις ξύπνιων ανθρώπων και όχι ονειρευομένων, όπως λέει και ο Freud. Και αυτό έχει μεγάλη σημασία.

Είναι μια παράσταση με μεγάλο εικαστικό βάρος, έχει κάτι το ονειρικό…
Ομολογώ ότι αυτό είναι κάτι που δεν το επιδίωξα, γιατί δεν σκέφτομαι ποτέ εικαστικά και μόνο. Προσπαθώ να πλησιάσω το ανθρώπινο μυστήριο από την ψυχή των ηθοποιών. Το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς μου πέφτει πάντα στη συνεργασία με τους ηθοποιούς. Όλα τα υπόλοιπα έρχονται ως αποτέλεσμα. Δεν πιστεύω στο εικαστικό θέατρο και δεν νομίζω ότι θα πιστέψω ποτέ σ’ αυτό. Αν υπάρχει ένα εικαστικό ενδιαφέρον στην παράσταση, είναι γιατί αυτό προκύπτει από τις ανάγκες του ίδιου του σεναρίου, όπως φτιάχτηκε από τις πρόβες. Θέλω όμως να πιστεύω ότι το πραγματικό ενδιαφέρον της παράστασης είναι το τοπίο που δημιουργείται από τη ψυχή των ηθοποιών. Αν παραλλήλως υπάρχει και ένα είδος ομορφιάς παράλληλα, αυτό είναι καλό.

Είχε πει κάποτε ο Μίνως Βολανάκης πως από το Εθνικό Θέατρο ο θεατής έχει απαιτήσεις υψηλότερες απ’ ότι θα είχε σε ένα ιδιωτικό θέατρο. Ένας θεατής που θα έρθει στην Πειραματική Σκηνή τι παραπάνω απαίτηση θα μπορούσε να έχει;
Ισχύει αυτό. Για την Πειραματική Σκηνή δεν μπορώ να ξέρω ακριβώς, περισσότερο γιατί δεν είχε κοινό, ήταν κάτι που έπρεπε να το δημιουργήσουμε όταν ήρθαμε εδώ. Στην πραγματικότητα βρήκαμε μια σκηνή χωρίς κοινό και αυτό ήταν από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχήματα που μας συνοδεύει από την αρχή μέχρι τώρα. Το θέατρο, όσο ενδιαφέρον και να είναι, χωρίς κοινό δεν υπάρχει. Βλέποντας τις παραστάσεις, βλέπω ένα κοινό που μ’ ενδιαφέρει. Είναι ένα κοινό όλων των ηλικιών που αγαπά το θέατρο και το ενδιαφέρει η δουλειά μας. Ο θεατής, αν δεν είναι τυχαίος, τον ενδιαφέρει να τον αφορά αυτό που βλέπει πάνω στη σκηνή. Καλό θα ήταν βέβαια να κάθεται σε καθίσματα και να μη στάζει η στέγη πάνω απ’ το κεφάλι του, αλλά καμιά φορά συμβαίνει ακόμα και αυτό, τι να κάνουμε;

Πού βρίσκεται το ζήτημα με το Εργαστήριο Υποκριτικής και Σκηνοθεσίας;
Αυτό το Εργαστήρι ολοκλήρωσε έναν κύκλο. Πήρε τελειόφοιτους ηθοποιούς από σχολές που ήθελαν να μετεκπαιδευτούν και, ταυτοχρόνως, πήρε στην ίδια ομάδα ανθρώπους που ήθελαν να εκπαιδευτούν στη σκηνοθεσία. Ήταν σαν να δίναμε χρώματα και μολύβια σε ανθρώπους που θέλουν να μάθουν ζωγραφική, γιατί σκηνοθεσία δεν μπορείς να μάθεις χωρίς ηθοποιούς. Είναι πρακτικό και όχι θεωρητικό επάγγελμα, όντας στην ουσία κάτι πολύ παραπάνω από απλό επάγγελμα, καθώς περιέχει χιλιάδες στοιχεία. Από όλους τους ανθρώπους που ανεβάζουν μια παράσταση, υπάρχει ένας που ευθύνεται για τα πάντα τελικά, καθισμένος σε μια θέση πυρακτωμένη. Η δουλειά που κάναμε στη σχολή είχε κάποιο αντίκρισμα και έτσι, μετά τρία χρόνια, ο πρόεδρος του Εθνικού Θεάτρου, Νίκος Κούρκουλος, μας πρότεινε να κάνουμε τη δουλειά που γινόταν εκεί ρεπερτόριο της Πειραματικής Σκηνής. Θέλω να ελπίζω ότι πραγματικά μια τέτοια δουλειά -που δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα- θα επαναληφθεί και θα βγάλει ρίζες στο ελληνικό θέατρο, γιατί το ελληνικό θέατρο το έχει ανάγκη αυτό. Αυτό είναι η σπορά –και χωρίς σπορά τίποτα νέο δεν γεννιέται.

Η επιλογή των έργων που ανεβάζει η Πειραματική Σκηνή είναι δική σας;
Κατά βάση ναι. Η τελική επιλογή γίνεται κατόπιν συνεννόησης με τον διευθυντή του Εθνικού. Εγώ είμαι εδώ για να βλέπω, να διακρίνω, να κάνω τις προτάσεις, να κάνω μια πρώτη επιλογή, να ξεχωρίζω, να φαντάζομαι και να… ονειρεύομαι!

Ένας νέος ηθοποιός πώς θα μπορούσε να μπει στην ομάδα της Πειραματικής Σκηνής;
Έτσι όπως εξελίσσονται πλέον τα πράγματα, για να μπει απευθείας θα πρέπει να διαθέτει ένα καλό επίπεδο. Δεν μπαίνουν εύκολα∙ αυτό είναι αλήθεια. Αλλά δεν πιστεύω ότι στο θέατρο η είσοδος ενός ηθοποιού στη σκηνή πρέπει να είναι εύκολη υπόθεση.

Το λέω αυτό γιατί υπάρχει μια ψευδαίσθηση που ξεκινά απ’ τις σχολές, ότι δηλαδή ηθοποιός μπορεί να γίνει σχεδόν ο καθένας. Δεν είναι έτσι όμως. Η σπουδή δεν έρχεται για να αντικαταστήσει ούτε το ταλέντο ούτε το πάθος, οι σπουδές και η καλλιέργεια του καλλιτέχνη αφορούν ταλαντούχους ανθρώπους μόνο. Οι μη ταλαντούχοι δεν έχουν καμία θέση, οι δε πολύ ταλαντούχοι είναι από μόνοι τους σπουδή, πρέπει να σπουδάζουμε πάνω σ’ αυτούς.

Πώς διακρίνεται κάποιος που έχει εξαιρετικό ταλέντο; Είναι κάτι που το ίδιο το άτομο το καταλαβαίνει;
Δεν μπορώ να το ξέρω αυτό, εξαρτάται. Καμία περίπτωση δεν μοιάζει με την άλλη. Ευτυχώς ή δυστυχώς, οι μεγαλοφυΐες ξεχωρίζουν. Είναι τόσο ξεχωριστές περιπτώσεις που δεν θα μπορούσε κανείς εύκολα να τις εντάξει σε μια κατηγορία. Εκείνο που πιστεύω είναι ότι ένας άνθρωπος που έχει τρομερό ταλέντο δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτό. Ο προορισμός του και η αποστολή του θα τον φέρουν κάποτε αναγκαστικά κοντά σ’ αυτό για το οποίο γεννήθηκε, για να γεμίσει τον κόσμο φως.

Τι ετοιμάζετε μετά το «Όνειρο»;
Τώρα ξεκινάμε με ένα εξαιρετικό έργο, «Το βλέμμα του μελαμψού άνδρα» του Ιγνάθιο δελ Μοράλ, που είναι γραμμένο για κάτι που το ζούμε πολύ έντονα αυτήν την εποχή. Αναφέρεται στη μοίρα των ανθρώπων που η ζωή τους ξέβρασε στα παράλια του δυτικού πολιτισμού. Αυτό που είδαμε να συμβαίνει στη Γαλλία κάνει το έργο ακόμα πιο επίκαιρο απ’ ότι ήταν. Η παράσταση θα ανέβει στα μέσα Μαρτίου.

12.2005, Λαφαζάνη Νικόλ «Στάθης Λιβαθινός: «Ο δικός μου Στρίντμπεργκ», Εξπρές

Για το link πατήστε εδώ

[…] Την ίδια ευκαιρία δεν τη δίνει η Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου με την παράσταση του έργου «Όνειρο» του Στρίντμπεργκ. Κι αυτό γιατί το «Όνειρο» πελαγοδρομεί μέσα στην ασάφεια και την αβεβαιότητα του τι πραγματικά ήθελε να πει ο συγγραφέας.

Σ’ αυτό το έργο ο Στρίντμπεργκ δεν είναι ο συγγραφέας της «Δεσποινίδος Τζούλια», της «Σoνάτας των φαντασμάτων», του Ερρίκου Στ’» και αρκετών άλλων. Παρ’ όλο που ο σκηνοθέτης της παράστασης, ο Στάθης Λιβαθινός προσπάθησε να καθαρίσει τη θολή ατμόσφαιρα του έργου, οι προσπάθειές του έμειναν τελικά άκαρπες.

Η παραγωγή ήταν αρκετά πλούσια και είχε τη μετάφραση του Γιώργου Δεπάστα, το σκηνικά και τα κοστούμια του Αλέκου Λεβίδη, τη μουσική του Θοδωρή Αμπατζή, τους φωτισμούς του Φίλιππου Κουτσαφτή και τις χορογραφίες της Σεσίλ Μικρούτσικου και αρκετά μεγάλο αριθμό ηθοποιών που έφτανε στους 15.

Όλοι προσπάθησαν να κάνουν το καλύτερο, αλλά ο Στρίντμπεργκ δεν βοηθούσε. Δεν έδινε σαφείς μορφές στα πρόσωπα που είχε σκεφτεί και, φυσικά, ο ηθοποιός δεν μπορεί να βρει από μόνος του, με ακρίβεια, την όψη του ρόλου που έπρεπε να υποδυθεί. Έτσι, το αδέξιο έργο δεν μπορούσε να πάρει μια συγκεκριμένη μορφή, χανόταν σ’ ένα «όνειρο» που ίσως μόνο στο μυαλό του συγγραφέα να είχε μια συγκεκριμένη όψη.

Παρ’ όλα αυτά κι εδώ είχαμε θέατρο ατελές, αλλά θέατρο. Γι αυτό μπορώ να πω μην μπαίνετε στη Ζούγκλα. Θα σας φάνε τα φίδια. Πηγαίνετε καλύτερα στο θέατρο.

26.11.2005, Χρηστίδης Μηνάς «Ευτυχώς υπάρχει το θέατρο – «Χείλη κλειστά» (Ν. Ριάλτο), «Όνειρο» στο Εθνικό Θέατρο – Πειρ. Σκηνή», Ελευθεροτυπία

Για το link πατήστε εδώ

Η σκηνή του Εθνικού, εγκατεστημένη ήδη στο «Από Μηχανής Θέατρο», μπαίνει σε μια νέα φάση

Σε νέα φάση περνάει η Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, που υπό την καθοδήγηση του Στάθη Λιβαθινού έχει αναδειχτεί στον πιο δημιουργικό πυρήνα του θεάτρου μας τα τελευταία χρόνια. Αφήνοντας πίσω της τα υπόγεια γκαράζ στο πίσω μέρος του Εθνικού, η Πειραματική άρχισε ήδη να λειτουργεί στις δύο μικρές, ζεστές σκηνές του «Από Μηχανής Θεάτρου», στο Μεταξουργείο (οδός Ακαδήμου), τι οποίο ενοικίασε το Εθνικό λόγω των έργων ριζικής ανακαίνισης που αναμένεται (ακόμη…) να αρχίσουν στο κτίριο της Αγίου Κωνσταντίνου.

Στη μικρότερη σκηνή του «Από Μηχανής», στον επάνω όροφο, παίζεται ήδη μια παράσταση τριών νέων ελληνικών έργων, ενδιαφέρουσα δουλειά νέων καλλιτεχνών, ενώ στη μεγαλύτερη σκηνή, κάτω, ανεβαίνει απόψε το έργο του Στρίντμπεργκ «Όνειρο» (γνωστού ως «Ονειρόδραμα»), σε σκηνοθεσία Λιβαθινού, με τη βασική ομάδα ηθοποιών της Πειραματικής, τους οποίους γνωρίσαμε, και εκτιμήσαμε, από τις 18 παραστάσεις που έχει ανεβάσει μέχρι σήμερα το ανήσυχο αυτό θεατρικό κύτταρο.

Η μεταστέγαση, η προσαρμογή σε νέους χώρους και η προετοιμασία του «Ονείρου» έχουν συσσωρεύσει κούραση στα στελέχη της Πειραματικής, που συχνά χρειάζεται να κάνουν ακόμη και χειρωνακτικές εργασίες. «Αλλά έτσι είναι∙ για να φτιάξεις ένα “Όνειρο”, περνάς πρώτα από τον εφιάλτη» αστειεύεται μ’ ένα κουρασμένο χαμόγελο ο Στ. Λιβαθινός. Πίσω από το χαμόγελο κρύβεται κάτι σοβαρότερο από την κόπωση: η πίκρα για τη μη λειτουργία της Σχολής Σκηνοθεσίας, τη δημιουργία της οποίας είχε αποφασίσει ο Νίκος Κούρκουλος ως φυσική εξέλιξη του τριετούς Εργαστηρίου Σκηνοθεσίας που είχε λειτουργήσει πολύ αποδοτικά στην Πειραματική. «Αστάθμητοι παράγοντες» όμως –κυρίως τα στενά οικονομικά, κατά τον κ. Κούρκουλο- δεν επέτρεψαν τη δημιουργία της Σχολής Σκηνοθεσίας, την οποία άλλωστε προβλέπει ο ιδρυτικός νόμος του Εθνικού και έχει απόλυτη ανάγκη το ελληνικό θέατρο, αφού δεν υπάρχει καμία στη χώρα.

«Αν κάτι δίνει ιδιαίτερη αξία στην προσπάθεια που κάναμε μέχρι σήμερα στην Πειραματική είναι το εκπαιδευτικό μέρος της δουλειάς μας, η σύνδεσή της εκπαίδευσης με τη σκηνική πράξη» λέει ο κ. Λιβαθινός. «Και όλη αυτή η πολύτιμη εμπειρία πάει χαμένη αν δεν συνεχιστεί και δεν επενδυθεί σε ένα θεσμό, που τον έχει και τόση ανάγκη το ελληνικό θέατρο».

Ωστόσο «ένας κύκλος έκλεισε, άλλο κεφάλαιο αρχίζει» και η Πειραματική έχει στρωθεί με κέφι στη δουλειά. Ιδού, το «Όνειρο» του Στρίντμπεργκ απόψε. Γιατί είναι έργο για τα όνειρα των ανθρώπων και για το τίμημα που πληρώνει κανείς για να πραγματοποιήσει τα όνειρά του» λέει ο κ. Λιβαθινός. «Το διαλέξαμε επίσης γιατί ο καινούργιος χώρος πρέπει να στεγάσει καινούργια όνειρα –αφού πολλά μένουν απραγματοποίητα…» λέει με το ίδιο μελαγχολικό χαμόγελο.

Αλλά η νέα παράσταση έρχεται: «Στην αρχή με απώθησε το έργο αυτό: η χύμα αφήγηση, η άναρχη δομή, η τρομερή ελευθερία, η ασυδοσία με την οποία χειρίζεται ο συγγραφέας πρόσωπα, καταστάσεις, ιδέες… Αλλά μετά διάβασα μια εισαγωγή στο έργο που έχει γράψει ο Στρίντμπεργκ και τότε φωτίστηκε πόσο σπουδαίο είναι αυτό που επιχειρεί αυτός ο ανανεωτής του θεάτρου: προσπαθεί να μιμηθεί το όνειρο, να εξερευνήσει τη μορφή του, που δεν έχει ούτε χώρο ούτε χρόνο, τίποτα, μόνο τους δικούς του νόμους! Επιχειρεί δηλαδή κάτι εξαιρετικά προκλητικό, κάτι που ουσιαστικά θέτει τα θεμέλια για ό,τι πιο ελεύθερο κι εκρηκτικό μπορεί να ζητήσει κανείς στην τέχνη. Το έργο αυτό είναι στην ουσία το πρώτο στην ιστορία του θεάτρου γραμμένο σαν όνειρο. Δεν είναι έργο που μέσα σε πλαίσιο ρεαλιστικό έχει και μια σκηνή ονείρου, είναι έργο σαν όνειρο από την αρχή ως το τέλος, χωρίς μάλιστα ξύπνημα!».

Και η μορφή αυτή ήρθε τη κατάλληλη στιγμή: «Χρειαζόμασταν ένα έργο που θα μας βοηθούσε να περάσουμε σε μια θεατρική γλώσσα διαφορετική απ’ ό,τι έχουμε κάνει ως τώρα. Να προχωρήσουμε. Δεν ξέρω ακόμα η γλώσσα που αρθρώνουμε στην παράσταση τι ακριβώς είναι, αλλά σίγουρα προσπαθεί να αιχμαλωτίσει κάτι από την πρόθεση του συγγραφέα, που προσπαθεί να αποδώσει σκηνικά τον μηχανισμό των ονείρων. Πράγματα ασυνάρτητα, περίεργα, ιδιαίτερα –δηλαδή πολύ πολύ ανθρώπινα. Γιατί τα όνειρα είναι επιθυμίες απραγματοποίητες. Που ντύνονται διάφορα χρώματα ή πρόσωπα και μας παρουσιάζονται το βράδυ στον ύπνο μας. Σαν να σηκώνει η ψυχή αυλαία και να βλέπεις τι κρύβεται εκεί μέσα. Αυτό το πράγμα, για να το αντιμετωπίσεις σκηνικά, πρέπει να ανακαλύψεις μιαν άλλη γλώσσα, άλλον τρόπο αφήγησης».

Μέσα από αυτήν τη «δομή» των ονείρων ο Στρίντμπεργκ αφηγείται την ιστορία ενός αγγέλου, της Αγνής (Ναταλία Στυλιανού), «που επιχειρεί ένα ταξίδι μέσα στις ζωές των ανθρώπων» λέει ο σκηνοθέτης. «Το ελπιδοφόρο ξεκίνημα της ζωής μιας νέας γυναίκας, η χαρά της αγάπης, ο πόνος της ματαίωσης, η επάνοδος στον ουρανό. Μια διαδρομή. Όλα μέσα από τον μεγεθυντικό φακό του ονείρου. Ένα έργο που μιλάει για την αξία που έχει να κάνει κανείς όνειρα και να προσπαθεί να τα πραγματοποιήσει, όσο ακριβά κι αν το πληρώνει».

Περισσότερο τον ενδιέφερε το θέμα «όνειρο» ή η ελευθερία της φόρμας που χαρακτηρίζει το έργο αυτό; «Και τα δύο εξίσου, και πάρα πολύ. Κι ακόμη το ότι ο Στρίντμπεργκ χρησιμοποιεί μια μείξη θεατρικών ειδών –δράμα, κωμωδία, γκροτέσκο, όλα! Γι’ αυτό, απαιτεί να ξεπεράσεις τα συνηθισμένα και κεκτημένα για να τον προσεγγίσεις. Κατά βάθος καίει μια φλόγα πολύ ανθρώπινη∙ πολύ ευαίσθητη, ευάλωτη…»

Τους 30 τόσους ρόλους του έργου ερμηνεύουν 15 ηθοποιοί – ο «βασικός πυρήνας» της Πειραματικής, συν μερικά καινούργια πρόσωπα: Δημήτρης Ήμελλος, Νίκος Καρδώνης, Δέσποινα Κούρτη, Δημήτρης Παπανικολάου, Στάθης Γράψας, Άρης Τρουπάκης, Βασίλης Ανδρέου, Μαρία Σαββίδου, Σοφία Τσινάρη, Νίκος Πυροκάκος, Στρατής Πανούριος, Σοφιάνα Θεοφάνους, Καννελλίνα Μενούτη, Νάντια Παπαθεοδώρου. «Ποτέ δεν είχαμε τόσες μεταμορφώσεις όλων των ηθοποιών μέσα σε μια παράσταση» επισημαίνει ο σκηνοθέτης.

Η καινούργια μετάφραση του έργου είναι του Γιώργου Δεπάστα, τα σκηνικά και τα κοστούμια («δουλειά λιτή, εξαιρετικά ευαίσθητη και ακριβής») είναι του ζωγράφου Αλέκου Λεβίδη, η «πολλή και ζωντανή» μουσική του Θοδωρή Αμπαζή, η χορογραφία της Σεσίλ Μικρούτσικου και οι φωτισμοί του Φιλίππου Κουτσαφτή.

12.11.2005, Αγγελικόπουλος Βασίλης «Νέο «Όνειρο» για την Πειραματική», Η Καθημερινή

Για το link πατήστε εδώ

Ο Δημ. Ήμελλος μιλάει για το ρόλο του στο «Όνειρο» και τη δύσκολη, αθέατη πλευρά της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού

Τα τελευταία έξι χρόνια έλαμψε σε ό,τι έπαιξε. Ο Δημήτρης Ήμελλος μιλάει για το ρόλο του στο «Όνειρο» του Στρίντμπεργκ και την αθέατη πλευρά της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού.

Η Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου ανέπνευσε. Έφυγε από το υπόγειο της Αγ. Κωνσταντίνου και μετακόμισε στο «Από Μηχανής». Εκεί θα κάνει πρεμιέρα το «Όνειρο» του Αύγουστου Στρίντμπεργκ σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού. Ένα κοσμήτορα Νομικής ερμηνεύει στην παράσταση ο Δημήτρης Ήμελλος, βραβευμένος με το βραβείο Κουν και σταθερός συνεργάτης του Λιβαθινού στα τέσσερα χρόνια που διευθύνει την Πειραματική.

Πέρσι θεατρίνος στον «Μολιέρο», φέτος επιστήμων.
Να χαρεί επιτέλους ο πατέρας μου… Τραβούσε τα μαλλιά του όταν 4ετής παράτησα τη Νομική. Τώρα μπορεί να με απολαύσει σε πλήρη δικηγορική δράση. Παντρεύομαι την Αγνή, το “αγνό” πλάσμα του έργου που ερμηνεύει η Ναταλία Στυλιανού. Η βρομιά που αναδύεται από τα σκοτεινά βάθη των δικαστηρίων είναι αποπνικτική. Σκέφτομαι, με πόσες καλές προθέσεις κάποτε ξεκινούσαν οι νέοι τη δικηγορία. Και πόσο γρήγορα συνειδητοποιούσαν πως όλο αυτό δεν αφορά σε ιδανικά, απονομές δικαιοσύνης κ.λπ. αλλά -τουλάχιστον- σε διεκπεραιώσεις και καριέρες. Είναι λίγο όπως το θέατρο. Στην αρχή λες: “Δεν θέλω τερτίπια, μανιέρες, εκπτώσεις”. Μέχρι που αρχίζεις να προσγειώνεσαι.

Σκέφτεσαι το μέλλον σου εκτός Πειραματικής; Σίγουρα θα σε διεκδικήσουν πολλοί σκηνοθέτες.
Αυτό φοβάμαι… Αστειεύομαι. Έχουμε ικανότατους σκηνοθέτες, ηθοποιούς. Έχω συνεργαστεί με την Κοκκίνου, τον Βογιατζή, τον Τσακίρη. Η συνεργασία με κάποιον δεν είναι αυτοσκοπός. Οι όροι δουλειάς είναι το ζήτημα. Με θεωρούν δεμένο στην ομάδα της Πειραματικής, όπως επίσης συγκεκριμένο “είδος” ηθοποιού, πράγμα που είναι αλήθεια. Διαθέτω άλλο τρόπο λειτουργίας. Το γεγονός ότι δεν κάνω τηλεόραση, δεν σημαίνει πως είμαι λιγότερο ματαιόδοξος… Θα μπορούσε να δηλώνει το αντίθετο. Απλώς δεν μπορώ να μάθω τα λόγια… Θέλω υπομονή, χρόνο για πρόβες, κουβέντες, ζυμώσεις. Εδώ αναζητάμε πράγματα από κοινού χωρίς αυτό να σημαίνει πως η ανεύρεση είναι πάντα επιτυχής. Τίποτα δεν στήνεται, δεν υπάρχει εκ των προτέρων. Αισθάνομαι ερασιτέχνης ηθοποιός. Το πρόχειρο, το άναρχο, το έτοιμο ν’ αλλάξει, το έχω ανάγκη. Η αλήθεια είναι πως καλόμαθα στην Πειραματική. Ο χώρος του θεάτρου έξω, όπως και η ζωή, δεν είναι καθόλου έτσι όπως με βολεύει.

«Όλοι έχουμε πληρώσει το αντίτιμο»

Τόσα χρόνια, τόσοι άνθρωποι στο ασφυκτικό υπόγειο της Πειραματικής δεν έχετε κακές στιγμές; Ανταγωνισμούς, μίση και πάθη;
Όσο και με την οικογένειά μας. Ο καθένας γνωρίζει γιατί και πώς βρέθηκε σ’ αυτό το υπόγειο. έχει αποδείξει την παρουσία του, έχει πληρώσει το αντίτιμο. Ξέρεις, δεν είναι καθόλου εύκολο. Είναι ευπαθές και επίπονο όλο αυτό που γίνεται εκεί για πολλούς λόγους.

Ο Σ. Λιβαθινός είναι ο ισχυρότερος λόγος;
Εκτίθεται πρώτος απ’ όλους. Δεν είναι στρατηγός των μετόπισθεν αλλά συνοπλίτης στην πρώτη γραμμή. Μοιράζεται την μπούφλα μαζί μας. Οδηγεί τα πράγματα στα άκρα και φλερτάρει συνεχώς με το χάος. Εμείς βρισκόμαστε επί ξύλου κρεμάμενοι. Ο ηθοποιός δίπλα του νιώθει ανασφαλής. Δεν είναι “αυτός και ο ρόλος του”. Πρέπει να προτείνει, να φέρει υλικό, απαντήσεις στο κείμενο. Γίνεται λοιπόν συνδημιουργός επί ίσοις όροις. Μ’ όλα αυτά στην πλάτη, ο Στάθης τραβά συνεχώς το χαλί κάτω απ’ τα πόδια μας και βρισκόμαστε αιωρούμενοι στο κενό. Πώς το εισπράττουμε; Περνώντας από τα όρια της απόλυτης επιτυχίας στα όρια της απόλυτης αποτυχίας. Αυτό έχουν τα άκρα. Αν στρίψεις μια μοίρα το τιμόνι, μπορεί να φτάσεις σ’ άλλο νησί. Το ‘χει η δουλειά μας. Όπως λέει ο Μπρουκ: “Δεν είσαι θεός αλλά ο ρόλος σου το υπονοεί…”.

Το Εργαστήρι Σκηνοθεσίας και Υποκριτικής έπαψε να λειτουργεί. Πλήγμα για την Πειραματική, και κυρίως για τον διευθυντή της.
Είχε ήδη χαράξει ένα αυλάκι στο θέατρο κι αυτό φάνηκε στις δουλειές των αποφοίτων πέρσι. Έτσι όπως ζούμε, καθένας με την μπάλα του, το θέατρό του, το ρόλο του, την τηλεόρασή του, ήταν ένα όνειρο. Και σαν τέτοιο εξανεμίστηκε. Έτσι όπως και στο «Όνειρο» του Στρίντμπεργκ.

30.10.2005, Μαρίνου Έφη «Καλόμαθα στην Πειραματική», Ελευθεροτυπία

Για το link πατήστε εδώ