Με αφορμή την παράσταση της «Ιλιάδας»

Ο Στάθης Λιβαθινός δίδαξε πως η «Ιλιάδα» (όπως άλλωστε και η «Οδύσσεια») είναι έπη για το θέατρο και όχι για τον κινηματογράφο. Οι θνητοί και οι θεοί, με τα πάθη τους, τις αδυναμίες, τις προτιμήσεις, τους έρωτες, τις ίντριγκες (σαν να μην πέρασε μία μέρα, τόσο σημερινά όλα αυτά), εκφράζονται με τον λόγο, έτσι που, χωρίς αυτόν, να είναι αδύνατο να νιώσει κανείς τι βασανίζει τον κάθε θνητό ή θεό και τι επιδιώκει ο καθένας. Το έπος, σε όλη αυτή την έκθεση συναισθημάτων, αντιπαραθέσεων και ενεργειών, μετατρέπεται σε κωμωδία χαρακτήρων, με την κλασική σημασία του όρου. Άρα πρόκειται για θέατρο. Από τον οποίο, άλλωστε, βγήκε ο Μολιέρος και όλοι οι μετέπειτα σπουδαίοι δραματουργοί.

Όσο για τις λεπτομερείς, μέχρι αγριότητος, περιγραφές της εκάστοτε μάχης και σφαγής που «παράγουν» εικόνες, είναι ο λόγος, πάνω απ’ όλα, που τις «ζωντανεύει» και που χωρίς αυτόν, οι εικόνες, αν υποθέσουμε πως αναπαρίστανται στον κινηματογράφο (κάτι στο οποίο οδηγείται κοινότοπα η σκέψη κάθε σύγχρονου αναγνώστη-ακροατή), δεν έχουν κανένα νόημα. Χωρίς τον λόγο, τη λεπτομερή όσο και απάνθρωπη περιγραφή του Ομήρου, οι εικόνες είναι κενές. Δεν σημαίνουν τίποτε. Στον Όμηρο, ο λόγος είναι η εικόνα.

Η πεντάωρη παράσταση που κύλησε χωρίς ουδείς να μετακινηθεί από τον κατάμεστο χώρο του αυτοσχέδιου θεάτρου, είχε όλα τα προτερήματα, σε ώριμη πλέον μορφή, των παλαιότερων παραστάσεων της ομάδας του Λιβαθινού: άριστη κίνηση, άψογη ηχητική επένδυση με τη μορφή μουσικής, φωτισμούς, σκηνικό και κοστούμια που παρέπεμπαν σε σύγχρονες (ενίοτε σοβιετικές) τυπολατρίες, ρυθμό και τέμπο με αυξομειώσεις ανάλογες των συναισθημάτων κυρίως, αλλά και των δρώμενων, υψηλού επιπέδου ερμηνείες. Μια παράσταση που συμπυκνώνει όλη τη μέχρι τώρα σκηνοθετική ιδιοπροσωπία του Λιβαθινού.

Το φινάλε, μια έκπληξη. Μετά τον θρήνο και την ικεσία του δύστυχου Πριάμου, για να του παραδώσει το κουφάρι του Έκτορα ο Αχιλλέας και να θάψει τον γιο του, με τιμές που αρμόζουν σε βασιλόπουλο, όλοι έχουμε την εντύπωση ότι η παράσταση έφτασε στο τέλος. Όμως η έμπνευση (τίνος;) να κλείσει η «Ιλιάδα» με το τόσο επίκαιρο ποίημα του Καβάφη («Είν’ οι προσπάθειές μας, των συφοριασμένων είν’ οι προσπάθειές μας σαν των Τρώων») ειπωμένο συγκλονιστικά από τη Μαρία Σαββίδου, απογείωσε (ή μήπως προσγείωσε;) το κοινό. Ένα εμπνευσμένο φινάλε αντάξιο μιας συγκλονιστικής παράστασης.

Μαζί με τα νέα παιδιά, η παλαιά φρουρά του Λιβαθινού (Μαρία Σαββίδου, συγκλονιστική τραγωδός, Δημήτρης Ήμελλος αυταρχικός Αγαμέμνων και απολαυστικός Ήφαιστος, Νίκος Καρδώνης άβουλος Μενέλαος και εγωιστής Απόλλων, Άρης Τρουπάκης μεγαλόστομος αλλά και θαρραλέος Έκτορας, Βασίλης Ανδρέου χαροκαμένος σπαρακτικός Πρίαμος) έλαμψε, ακόμη μια φορά, με την ποικιλία των εκφραστικών της μέσων και την ωριμότητά της.

Με την «Ιλιάδα», η «Πειραματική Σκηνή» του Εθνικού Θεάτρου, πήρε θριαμβευτική εκδίκηση από τους υπερφίαλους μεταμοντέρνους που τη διέλυσαν.

07.06.2013, Λαμπρινός Φώτος «Στον Όμηρο, ο λόγος είναι η εικόνα», Η Εφημερίδα των Συντακτών

Για το link πατήστε εδώ