Ακόμα και οι βίαιες αιματηρές μάχες στο πεδίο της μάχης φαίνονται ασήμαντες σε σχέση με την εσωτερική πάλη των πρωταγωνιστών.

Ο Προοδευτικός και θεατρόφιλος Χεδίφης Ισμαήλ Ίμπν Ιμπραήμ Πασάς της Αιγύπτου είχε προικίσει μεταξύ άλλων τη πόλη του Καΐρου και με ένα μεγαλοπρεπές θέατρο, τα εγκαίνια του οποίου θέλησε να γίνουν με μεγάλη επισημότητα και με ανέβασμα μιας όπερας εθνικής όμως υπόθεσης. Έτσι ανέθεσε στο Γάλλο διευθυντή του Αρχαιολογικού Μουσείου του Καΐρου Μαριέτ-Μπεη την ανεύρεση της υπόθεσης και τη σύνθεση της μουσικής στο μαέστρο Βέρντι. H Aΐντα γράφτηκε το 1870 μέσα σε τέσσερις μήνες αλλά δεν πρόλαβε τα εγκαίνια του νέου μεγαλοπρεπούς θεάτρου του Καΐρου (1 Νοεμβρίου 1869), αλλά ούτε και τα εγκαίνια της διώρυγας του Σουέζ (17 Νοεμβρίου 1869). Ανέβηκε στη Σκάλα του Μιλάνου και μετά έγινε πασίγνωστη στην Ευρώπη.

Η «Αΐντα» μεταφέρει τον θεατή στην αρχαία Αίγυπτο, την εποχή της παντοδυναμίας των Φαραώ. Πρόκειται για μια ιστορία ερωτικού πάθους και προδοσίας, γεμάτη συγκρούσεις και ανατροπές που αντανακλούσε τις πολιτικές αντιλήψεις του Βέρντι για την απελευθέρωση των ιταλικών κρατιδίων από τους Αυστριακούς. Στην υπόθεση του έργου η Αΐντα , θυγατέρα του βασιλιά της Αιθιοπίας, είναι σκλάβα της Αμνέριδας, της κόρης του βασιλιά της Αιγύπτου. Και οι δυο γυναίκες είναι ερωτευμένες με τον Ρανταμές, τον αρχιστράτηγο των Αιγυπτίων ο οποίος επιστρέφει νικητής από τον πόλεμο εναντίον της Αιθιοπίας. Υποκύπτοντας στις πιέσεις του πατέρα της, η Αΐντα κατορθώνει να αποσπάσει από τον ερωτευμένο Ρανταμές ένα στρατιωτικό μυστικό. Εξοργισμένη η Άμνερις τον κατηγορεί για προδοσία και ο γενναίος πολεμιστής καταδικάζεται σε θάνατο. Η όπερα έγινε γνωστή κυρίως για την περίφημη «σκηνή του θριάμβου»

Ο Στάθης Λιβαθινός σκηνοθετεί για πρώτη φορά όπερα στο ιστορικό La Monnaie των Βρυξελλών διερευνώντας με τόλμη τις διαφορετικές όψεις ενός έργου στο οποίο συνυπάρχουν η επιθυμία της σύγκρουσης και η αίσθηση του καθήκοντος, οι μεμονωμένες τύχες των ανθρώπων και η συλλογική μοίρα. Ο Βέρντι αντιλήφθηκε όπως οι αρχαίοι συγγραφείς ότι “κάθε αληθινή γνώση της ανθρώπινης φύσης εξαρτάται από τη γνώση των ορίων που επιβάλλονται σε αυτήν». Ο Στάθης Λιβαθινός βρήκε άθικτη την ποιότητα και τη δύναμη των ελληνικών τραγωδιών, την ικανότητα να αντιπροσωπεύουν μέσα από ένα μύθο ή μια αληθινή ιστορία, τον ανθρώπινο πόνο με απαράμιλλη διεισδυτικότητα.

Ο σκηνοθέτης και η ομάδα του ήθελαν να φτάσουν στην οικουμενικότητα του δράματος αφαιρώντας κάθε αναφορά σε εξωτικά στοιχεία. Εκτεθειμένους στη μοίρα τους, στην παρατήρηση της ιστορίας, σε ένα φανταστικό νησί με ένα βαρύ ουρανό επάνω τους που τονίζει την συντριπτική τους μοίρα. Ο ίδιος δηλώνει ότι θέλει να επικεντρωθεί στην εκφραστικότητα του σώματος των τραγουδιστών, στην «σαιξπηρική» αλήθεια του έργου, στην ισορροπία καθώς αυτή είναι η αληθινή έννοια της τέχνη και του θεάτρου, αυτό που κάνει την τέχνη να είναι κάτι περισσότερο από ψυχαγωγία, σε ένα πνευματικό περιεχόμενο μέσα στο οποίο συνδέονται η αγάπη, τα ανθρώπινα πάθη, ο λόγος και η μουσική.

Η Aida απεικονίζει μια πολύ ανθρώπινη κατάσταση της αγάπης και το αποτύπωμα του πάθους, ενώ τα πράγματα φαίνεται να έχουν ήδη αποφασιστεί, και οι πρωταγωνιστές προσπαθούν να αγωνίζονται για να αψηφούν τη μοίρα τους. Αυτός ο αγώνας με το πεπρωμένο είναι πάντα μια υπαρξιακή στιγμή που κανείς δεν μπορεί να βγει νικητής.

Εραστές, όπως ο Radames και η Aida είναι ανυπεράσπιστα, ευάλωτα όντα. Η Αΐντα είναι μια όπερα αντιηρωική και οι αυταπάτες που σχετίζονται με την αγάπη και τον ηρωισμό είναι κάποιες από τις πτυχές της. Ακόμα και οι βίαιες αιματηρές μάχες στο πεδίο της μάχης φαίνονται ασήμαντες σε σχέση με την εσωτερική πάλη των πρωταγωνιστών.

Η Αΐντα ανεβαίνει στο la Monnaie στις 16 Μαΐου.

09.05.2017, Μποζώνη Αργυρώ «Ο Στάθης Λιβαθινός σκηνοθετεί Αΐντα στην όπερα la Monnaie», www.thetoc.gr

Για το link πατήστε εδώ